Tifo: Tarihsel Bir Salgın ve Modern Bir Tehdit

🦠 Tifo: Tarihsel Bir Salgın ve Modern Bir Tehdit Tifo, sindirim yoluyla bulaşan, ateşli ve bulaşıcı bir hastalıktır. En çarpıcı örneklerinden biri Mary Mallon’dur: 1901’de hastalığı geçirdikten sonra iyileşmiş görünse de, vücudunda kalan mikroplar nedeniyle yıllarca farkında olmadan hastalığı yaydı. Aşçı olarak çalıştığı evlerde ve hastanede yüzlerce kişiye tifo bulaştırdı, 2000 kişinin ölümüne neden oldu. Bu olay, tıp tarihinde “mikrop taşıyıcı” kavramının önemini vurgulayan trajik bir dönüm noktasıdır. 🔬 Tifo Mikrobu Etken: Tifo basili (Salmonella typhi) İlk tanımlayan…

Aşılama

🍑 Meyve Tohumları Neden Beklenen Tadını Vermez? Beğendiğimiz bir meyvenin çekirdeğini ekip aynı lezzeti elde etmeyi ummak doğaldır. Ancak çoğu zaman bu beklenti boşa çıkar. Tohumdan yetişen meyve ağaçları, ana bitkinin üstün niteliklerini taşımaz. Bunun nedeni genetik çeşitliliktir: tohumlar, ana ve baba bitkiden gelen genlerin karışımıyla oluşur ve bu karışımın sonucu tahmin edilemez. 🌱 Aşılama Nedir? Aşılama, köklü bir ağaca aynı türden, üstün nitelikli bir dal veya göz ekleme işlemidir. Bu yöntemle: Ana bitkinin dayanıklılığı korunur Üstün nitelikli meyveler elde…

Mikroorganizmalar: Görünmeyen Dünyanın Güçlü Varlıkları

🦠 Mikroorganizmalar: Görünmeyen Dünyanın Güçlü Varlıkları Mikroorganizmalar, gözle görülemeyecek kadar küçük ama etkileri büyük canlılardır. Bilimsel adıyla “mikroorganizmalar”, halk arasında “mikrop” olarak bilinir. Her mikrop zararlı değildir; bazıları insan sağlığı ve çevre için faydalıdır. 🧪 Basit Bir Deneyle Mikropların Üremesi Mikropların üremesi için özel sıvı ortamlar hazırlanır: “kültür çorbası” Deney: kültür sıvısına parmak, anahtar, madeni para daldırılır → 37°C’de bekletilir Sonuç: sıvı yüzeyinde lekeler oluşur → mikrop sömürgeleri Lekeler, daldırılan cismin şeklini alabilir Mikroskopla incelenerek mikrop türleri belirlenebilir 🌿…

Tifo

MARY MALLON bir aşçıydı ve işin felaketi de bundan ileri geliyordu. Mary günün birinde tifoya yakalandı. Tabii bunda zavallı kadının hiç kabahati yoktu. Kısa bir süre sonra hastalıktan kurtulduğu gibi eski sağlığına da yeniden kavuştu. Ama hastalığın mikropları Mary'nin vücudundan bütünüyle kaybolmamıştı. Böylece Mary bütün hayatı süresince bir tifo kaynağı olmaktan geri kalmadı. Mary, tifo geçirip tekrar iyileştiği 1901 yılından 1907 yılına kadar aşçı olarak sayısız eve girdi, çıktı. Her seferinde de aile üyelerinden birkaçına tifo mikrobunu aşıladı. Bazıları…

Bitkilerin Aşılanması

🍑 Meyve Tohumları ve Tat Beklentisi Güzel kokulu bir şeftali, sulu bir armut ya da bir elma yediğimiz zaman bu nefis meyvaların sofralarımızda her zaman yer almaları için büyük bir istek duyarız. Ne var ki manavlarda satılan çeşit çeşit meyvalar arasında aynı nefasette olanları her zaman bulmak pek kolay değildir. Bu durumda, beğendiğimiz meyvanın çekirdeklerini saklayıp bahçemizin bir köşesine dikmeyi düşündüğümüz olur. Bir an için bu düşüncemizi uyguladığımızı da kabul edelim. Gerçekten de ektiğimiz çekirdek belli bir süre sonra büyüyecek…

Kazaların Önlenmesi

🧯 Ateş alma tehlikesi gösteren maddeleri işaret eden etiket 💥 Patlama tehlikesi gösteren maddeleri işaret eden etiket Her şeyi önceden düşünmek en iyisidir. Bir kimsenin başına bir kaza, bir sıkıntı geldikten sonra öğüt vermek yersizdir. Kazalar gelip çattıktan sonra duyulan pişmanlık boşunadır. Bunun için karşılaşılabilecek tehlikeleri her zaman göz önünde bulundurarak uyanık olmamızın önemi çok büyüktür. Hepinizin duyduğu bir atalar sözünü hiçbir zaman unutmamak gerekir: «Kaza geliyorum demez.» Bu sözleri kulağımızda bir küpe yaptıktan sonra şimdi kazaları nasıl önleyebileceğimizi inceleyelim…

Sempatik Sinir Sistemi

🧠 Genel Bilgi Sinir sistemi içinde, biri isteğimizle öteki isteğimiz dışında çalışan iki parça vardır. İsteğimiz dışında, emirlerimize bağımlı olmadan kalbimiz, bağırsaklarımız, bezlerimiz gibi organları çalıştıran; gözbebeğini açıp kapayan, damarları daraltıp genişleten sinirlerimizin yaptığı sisteme Sempatik Sinir Sistemi veya Vejetatif Sinir Sistemi adı verilir. Bu sistemin de, isteğimizle çalışan sistem gibi iki bölümü vardır: Merkez Çevresel Merkez bölümü, merkez sinir sisteminin içindedir. Çevresel bölümü ise merkez sinir sisteminin dışındadır. Öte yandan sempatik sinir sisteminin içinde görev bakımından birbirinin tersi iki…

Septisemi ve Tetanos

🔬 Hastalığın Bulaşma Çeşitleri Septisemi: Mikropların kendileri kana karışır Toksemi: Mikropların salgıladığı zehirler kana karışır İnsanlarda hastalık meydana getiren ya da hastalık bulaştıran aşağı yukarı 350 çeşit bakteri vardır. İnsancıl patojenleradı verilen ve hastalık yaratıcı tipten olan bu mikropların bulaştırdığı hastalıkların karakteri çok farklıdır. Bununla birlikte hastalığı yaymak için kullandıkları iki tip metod vardır: İstilâ etme Zehir saçma 🧫 Septisemi ve Toksemi Hastalıkların çoğu mikropların istilâsı yoluyla meydana gelir. Mikrop rahatça beslenebileceği ya da güvenle yerleşebileceği bir dokuya rastlayınca burada…

Mikroorganizmalar

Bilim dilinde mikroorganizma diye adlandırılan yaratıklar, okul çağında öğrendiğimiz ve mikrop denilen ufacık canlı varlıklardan başka bir şey değildir. Mikrop kelimesi, eski Yunanca “micros” kökünden gelir ve “hayat, canlılık olayı” anlamındadır. Gözle görülemeyecek kadar küçük, küçük olduğu kadar da tehlikeli olan bu yaratıklar, öteki canlıların ve özellikle insanın sağlığını tehdit ederler. Ancak bütün mikropların insana zararlı olduğu söylenemez; bazıları çeşitli yönlerden yararlıdır. 🧪 Basit Bir Deney Mikroorganizmalar üzerinde araştırma yapabilmek için çoğu zaman bunları suni yollardan üretmek gerekir. Bunun için…

Köpekgiller

🐾 Köpekgiller 1699 yılında İngiliz gemicisi William Dampier, Avustralya'nın Batı kıyılarına ayak bastığında köpeğe benzeyen bir hayvan tarafından ısırılmıştı. Bu hayvanlar, kangurular gibi büyük ve hızlı canlıları bile öldürebilecek güçteydi. Köpekgiller familyasından olan bu hayvanlara dingo denir. Köpekgiller, hayvanlar âlemindeki en çeşitli nitelikler gösteren familyalardan biridir: Vahşi kurtlar Kurnaz tilkiler Yırtıcı dingolar Alçak karakterli çakallar Sadık dost köpekler Bu familya, kutuplardan tropikal bölgelere kadar dünyanın her yerine yayılmıştır. 🦷 Dişler ve Tırnaklar: En İyi Korunma Silahı Köpekgiller, et yiyenler…