🧑🎓 Hayatı
Doğum: 1572, Erzurum’un Pasinler (Hasankale) ilçesi.
Asıl adı: Ömer, lakabı: Erzurumî.
Ailesi: Babası Mehmet Bey (şair), büyükbabası vezir Ali Paşa.
Eğitim: Arapça ve Farsça öğrendi, iyi bir öğrenim gördü.
İstanbul’a gelişi: Kesin tarih bilinmemekle birlikte Ahmet I döneminde (1603–1617) geldiği kesindir.
Sarayla İlişkisi
- Ahmet I, Osman II ve Murat IV dönemlerinde sarayda bulundu.
- Kuyucu Murat, Nasuh Paşa, Damat Mehmet Paşa ve Halil Paşa gibi sadrazamlara kasideler sundu.
- En parlak dönemi: Şiire ilgi duyan Murat IV zamanıdır.
- Murat IV’ün Bağdat (1624) ve Revan (1635) seferlerini coşkulu şiirlerle anlattı.
Ölümü
- Sert hicivleriyle birçok düşman kazandı.
- “Sihâm-ı Kazâ” adlı hiciv kitabını sunduğu gün çıkan fırtına uğursuzluk sayıldı.
- Sadrazam Bayram Paşa’yı yeren bir şiir sununca Murat IV tarafından boğduruldu (27 Ocak 1635).
- Cesedi gece denize atıldı.
🎨 Sanat Kişiliği
- Divan edebiyatının en büyük şairlerinden biri.
- Özellikle kasidelerde eşsiz bir ustalık gösterdi.
- Dili renkli, zengin ve etkileyici.
- Tevfik Fikret onun için şöyle demiştir: “Öyle bir nehr-i muazzam gibi cüş etmişsin, / Fakat eyvah, çorak yerde akıp gitmişsin!“
📚 Eserleri
- Türkçe Divan: 59 kaside, 111 gazel
- Farsça Divan: 8 naat, 8 kaside, 1 sakinâme, 1 fahriye, 21 gazel, 171 rubai
- Sihâm-ı Kazâ: Ünlü hiciv kitabı
- Tuhfat Al-Uşşâk: Fuzuli’nin “Anis Al Kalb”ine nazire olarak yazılmış şiir demeti
🗣️ Hicviyelerinden Örnek
Sadrazam Gürcü Mehmet Paşa’ya yazdığı taşlamadan bir bölüm:
“Gürcü hınzırı a samsun-ı muazzam a köpek
Nerdesin nerde nigeh-bânî-i âlem a köpek…”
Bu taşlamalar, Nef’î’nin sert ve cesur üslubunu yansıtır.
🌸 Lirik Şiirlerinden Örnek
Gazel ve kasidelerinde hayal ve renk zenginliği dikkat çeker:
“Gül devri ayş eyyâmıdır, zevk-u safâ hengâmıdır,
Âşıkların bayramıdır, bu mevsim-i ferhunde dem…”
Nef’î, 17. yüzyılın en keskin kalemli şairlerinden biri olarak hem edebi gücüyle hem de hicivleriyle divan edebiyatında unutulmaz bir iz bırakmıştır. Şiirleri kadar cesaretiyle de tanınan bu büyük sanatçı, sözünün bedelini hayatıyla ödemiştir.