GALVANİ pilini, Galvanizm teorisini uygar dünyada duymayan var mıdır? “Galvanize etmek” terimi halk arasında da işitilir ve kullanılır. Ama galvanize etmekten söz ederken elektriğin prensiplerini ilk defa ortaya koyan ve Galvanizm’in babası olan Bologna Üniversitesi profesörü LUIGI GALVANİ pek az kişinin hatırına gelir. Elektrik kudretinin ilk olarak Galvani’nin yaşadığı 18’inci yüzyılda anlaşıldığını iddia etmek tabii çok yanlış olur. Ünlü Yunan filozofu Milet’li Thales (M.Ö. 640-547) yaptığı bir deneyden, kehribarı bir ipekliye sürttükten sonra bunun öteki cisimleri çektiğinden söz eder. Gerçekten de elektrik kelimesi Yunanca “elektron” (kehribar) kelimesinden gelir. Ama bu kelimeye 1650 yılına kadar hiçbir kitapta rastlanmaz. Elektrik kelimesini ilk olarak bir İngiliz, Walter Charleton 1650’de bir eserinde kullanmıştır. Bir yüzyıl sonra iki İtalyan, Pavia’lı Volta ile Bologna’lı Galvani, elektrik bilimini geliştirmek yolunda kendilerinden önce yapılmış işlerin hepsinden fazlasını yaptılar. Galvani ve Volta, bu iki isim her zaman birlikte anılır, çünkü birisinden söz etmeden öbürünün eserlerinden bahsedilemez. Bu iki bilim adamı arasındaki bilimsel tartışmalar da ünlüdür.
⚡️ HAYATI
Luigi Galvani (1737-1798) 1737’de Bologna’da doğdu. Dindar bir çocuktu. Gençliğinde papazlığı meslek olarak seçti. Ama bilime karşı duyduğu ilgi onu dinsel çalışmalardan uzaklaştırdı. Kendini tıp ve anatomi araştırmalarına adadı. Yirmi iki yaşında diploma aldı. Yirmi beş yaşında da doğduğu şehrin ünlü üniversitesinde profesör oldu. Galvani, Üniversitedeki görevi sırasında gerçek bir bilim adamı yeteneğine sahip olduğunu ispatlayacak nitelikleri gösterdi. Çalışmalarının sonucunu açıklamadan önce bunları büyük bir titizlikle kontrol etmesi, onun bilim adamlarına özgü ciddiyetinin bir ispatıdır. Elektrik etkisiyle ölü kurbağaların kas kasılmaları üzerindeki çalışmaları 6 Kasım 1780 tarihini taşır. Ama o, bu çalışmalarının sonucunu ancak on bir yıl sonra, 1791’de açıkladı.
⚡️ KURBAĞA DENEYİ VE VOLTA İLE TARTIŞMASI
1780 yılında Galvani ders verdiği üniversitenin laboratuvarında öğrencileriyle birlikte kurbağaların sinirleri üzerinde bazı incelemeler yapıyordu. Bu inceleme sırasında öğrenciler derisi yüzülmüş bir kurbağayı, üzerinde elektrik yükü bulunan bir masaya bilmeden koyarlar. Bir öğrenci de demir bisturi (neşter) ile kurbağanın sinirleriyle oynarken ölü hayvanın kaslarında kasılmalar meydana geldiğini görür. Durumu profesörüne söyler. Galvani bu garip olayla ilgilenir ve bu konu üzerinde çalışmalarda bulunabilmek için öteki bütün araştırmalarını yarım bırakır. Galvani, laboratuvarında bu deneyi birkaç defa tekrarlar, her seferinde de aynı sonucu alır. Kesin olarak anlar ki kasılmaların meydana gelmesi için sinirlere iletken bir cisimle dokunmak gerekmektedir ve bu işlemde bir elektrik üreticisine ihtiyaç yoktur. Benzer kasılmaları elde etmek için iki ucu ayrı madenden yapılmış bir pergelle sinirlere dokunmak yeterlidir. Böylece Galvani, kurbağa gibi bütün hayvanların vücutlarında elektrik yükü taşıdıkları sonucuna vardı. Bu gücü hayvan elektriği olarak adlandırdı. Deneylerine yıllarca devam etti. Sonunda Kas hareketlerinde elektrik gücü adlı bir kitap yazmaya karar verdi. Bu eser, elektrik olaylarıyla ilgilenenler, özellikle Pavia Üniversitesi profesörlerinden Como’lu Alessandro Volta tarafından ilgiyle karşılandı. Volta “Galvani’nin hayret verici keşfinden sonra hayvan elektriğiyle ilgilen1meye başladım” diye yazacak kadar heyecanlandı. Aynı deneyleri Volta da kendi laboratuvarında birçok defa tekrarladı. Ama onun vardığı sonuç bütün bütün ayrıydı. Volta, bu elektrik olayının meydana gelebilmesi için iki değişik metalin bulunması gerektiğini, bu durumda ölü kurbağanın çift madenli pergelin meydana getirdiği elektrik akımının etkisiyle hareket etmekten başka bir görevi olmadığını anladı. Vardığı sonuçları açıklaması Galvani’yle aralarında uzun tartışmalara yol açtı. Her ikisi de kendi iddialarının doğru olduğunu savunuyorlardı. Sonunda Volta, 1799’da yaptığı pille (bu pil asit içine daldırılmış iki ayrı metalden meydana geliyordu) elektrik enerjisi elde edilebileceğini ispatladı ama Galvani bunu hiçbir zaman öğrenemedi. Çünkü o, bu keşiften bir yıl önce ölmüştü.
⚡️ SON YILLARI VE ÖLÜMÜ
Galvani’nin ölümünden birkaç yıl önce İtalya’da politika bir dalga gibi bilim alanını da kaplamıştı. Ülkede papalığa karşı bir direnme olmuş, başarıyla sonuçlanan bu hareket sonunda Lombardia Cumhuriyeti kurulmuştu. Bütün vatandaşlar bu yeni cumhuriyete sadakat yeminine çağrıldı. Galvani, Papa’nın büyük bir haksızlığa uğradığı düşüncesini taşıdığı için gitmedi. Yeni hükümete sadık kalacağına dair yemin etmeyi reddetti. Bu yüzden Bologna Üniversitesindeki görevini bırakmaya mecbur oldu. Geçirdiği sıkıntı ve sevdiği mesleğinden ayrılmanın verdiği keder, sağlığını tehlikeye düşürdü. Hastalandı, sinirleri bozuldu. Artık hayatla ilgisi azalmıştı. Yeni hükümet onun çalışmalarını gözönüne alarak eski görevini vermek istedi ama çok geç kalınmıştı. Galvani bu haber kendisine ulaşmadan 4 Aralık 1798’de öldü.