Kızılhaç ve kızılay nasıl kuruldu?

Evrensel bir yardım örgütünün kurulma fikri nasıl ortaya çıktı? 1864’te Cenevre’de imzalanan sözleşmeyle temelleri atılan “Kızılhaç” örgütü. Osmanlı İmparatorluğu’nun 1865’te katıldığı bu hareketin Türkiye’deki gelişimi. Derneğin başlangıçtaki adı (“Osmanlı Mecruhin-i Askerîye ve Muavenet Cemiyeti”), Kızılay adını alışı ve günümüzdeki (zelzele, sel, hastalık) görevleri.

İnsanoğlu dünya kurulduğundan bugüne, tüm yaşantısının mutlu geçtiğine tanık olmadı. Bir insanın, hattâ bir ulusun çok mutlu olduğu zamanlarda diğer bir insanın acı çektiği bir ulusun gözyaşı döktüğü ender görülen olaylardan değildir. Aksine bir trafik kazasında on-onbeş kişinin bir anda can verdiği, bir sel felâketinde yüzlerce ailenin barınaksız kaldığı, bir yangın sonunda pekçok kimsenin tüm varlığını yitirdiği, hele savaş sonunda yüzlerce, hattâ binlerce insanın sakat kaldığı görülmüştür. Bu acı günlerinde insanların derdine derman olacak “evrensel bir yardım örgütünün” kurulması düşünüldü. Bazı ulusların insancıl kişileri “22 Ağustos 1864 günü İsviçre’nin Cenevre şehrinde” bir araya gelerek “Kızılhaç” örgütünün kurulmasına karar verip, bir sözleşme imza ettiler.

Bu sözleşme daha çok bütün ulusların savaş düşkünleri için “Yardım Birlikleri” kurması öneriliyordu. Bu öneri uyarınca Yardım Birlikleri’ni kuran ulusların temsilcileri 1867’de Paris’te, 1869 yılında Berlin’de toplantılar yaptılar. Toplantılarda alınan insancıl kararlar bütün dünya uluslarına duyuruldu. “1865 yılında Osmanlı İmparatorluğu” da bu yardım kuruluna katıldı. 11 Haziran 1868 tarihine kadar örgütün kuruluş hazırlıkları tamamlanarak, İstanbul’da “Osmanlı Mecruhin-i Askerîye ve Muavenet Cemiyeti” yani “Yaralı Askerlere Osmanlı Yardım Derneği” adı ile bir dernek kuruldu. Bu dernek 14 Nisan 1877 tarihinde “Osmanlı Hilâli-ahmer Cemiyeti”, “1935 yılında da Türkiye Kızılay Derneği” adını aldı. 13 Eylül 1925 tarihinde Derneğin merkezi İstanbul’dan Ankara’ya nakledildi. Ankara’da Türkiye Kızılay Derneği Genel Merkez binasının Önünde bir meydan vardır. Buraya «Kızılay Meydanı» denir.

Başlangıçta yalnız savaş düşkünlerine yardım amacıyla kurulan Kızılhaç, Kızılay, Kızılarslan ve Güneş Dernekleri sonraları zelzele, sel, salgın hastalık, yangın gibi âfetlerden zarar görenleri de korumayı amaç edindi. Türkiye Kızılay Derneği, 106 yıldan beri ulusumuzun ve tüm dünya uluslarının felâketli günlerinde yanında ve yardımındadır.

Kızılay Derneği, Genel Kurul, Genel Merkez Yönetim Kurulu, Denetçiler Kurulu gibi kurulları, il ve ilçelerdeki 646 şubeleriyle yurt yüzeyinde örgütlenmiştir. Kızılay din, ırk, dil farkı gözetmeksizin muhtaçlara yardım elini uzatan, açtığı çeşitli kamp ve kurslarla eğitim çalışmaları yapan millî bir kuruluşumuzdur.

Okullarımızda Kızılay Kolu’na üye olan her öğrenci harçlığından artırdığı parayla “Kızılay Pulu” alarak yardım eder. Kızılay’a yapılan yardımlar felâket günlerinde insanlara aş, barınak, ilâç, kan olur. Kızılay, ulusumuzun olduğu kadar tüm insanlığın hizmetindedir. Onun için “29 Ekim – 4 Kasım tarihleri arası” yurdumuzda ve bütün okullarımızda “Kızılay Haftası” olarak kutlanmaktadır.