Newton’un beşiği özellikle işadamlarının çok sevdiği bir oyuncaktır. “V” şeklindeki ipliklerin ucuna asılmış yedi veya daha çok toptan meydana geliyor. Topların bir tanesin geri çekip bıraktığınız zaman bu top ikinciye vuruyor, ikinci top üçüncüye vuruyor ve bu vuruşlar sonuncu topa kadar devam edip sonra en sondaki toptan en baştakine doğru hareket devam ediyor.
Momentumun korunması kanunu nedir?
Bu “beşik”, çok basit bir fizik kanununa göre çalışıyor. Bu kanunun adı “Momentumun korunması”. Hareket halindeki bir kütlenin momentumu, kütlenin ağırlığı ile hızının matematiksel çarpımı. Momentum ile enerji birbirlerine bağlı, ama farklılar. Momentum çarpmalarda muhafaza edilir; birbirine çarpan bütün maddelerin toplamı, çarpma öncesinde ve sonrasında aynıdır.
Newton’un beşiği nasıl çalışır?
“Newton’un Beşiği”nde toplar tek bir çizgide hareket ederler. İlk topu kaldırdığınızda, ona enerji vermiş olursunuz ve top diğer topa doğru gittiğinde, bu enerji kinetik enerjiye ve hıza dönüşür. İlk top ikinci topa çarptığında, momentumu ikinciye geçer; sonra üçüncü, dördüncü ve en sonuncu topa kadar ulaşır. Momentum son topa geçip, top havaya kalktıktan sonra aynı momentum transferi bu defa sondan başa doğru yeniden başlar. Çelik toplar elastik olduğu için (bir tanesini yere atın ve ne kadar yükseğe çıktığını görüp şaşırın), momentum transferinde çok az enerji kaybı olur ve bu gel-gitler epey bir süre devam eder.
İlginiz çekebilecek diğer yazılar için buraya tıklayabilirsiniz..
Bu kadar mistik bir konu değil…
Etki’nin nasıl iletildiği ve harekete yol açtığını bilirseniz, basit olduğu anlaşılır.
Sonuçta, bir taşa vurduğunuzda aktardığınız kuvvet ile taş ya kırılır ya da hareket eder. Yani aktardığınız kuvvet, hareket için ivmeye dönüşür.
Hareket ise hız ne olursa olsun harekettir. Yani ister saniye de 10 km hız ile gidin, ister ışık hızının %99’u ile… Sistem içinde aynı mekanizma çalışır. Çalışmalı da. Hız artınca kullandığımız formüller değişse de, aslında durum değişmiyor.
Ve hızdan kaynaklanan relativistik kütle ile momentum konuları da aynı mekanizmanın bir ürünü olmak zorundalar.
Eh… Doğal olarak eylemsizlik’te gene aynı mekanizmanın bir sonucu olmalı.
Aşağıdaki linkte bir konuyu açıkladım. (Hız ve momentum korunumu)