Orta Çağ’da bu ile verilen Palaio-Kastro (eski hisar veya eski kale) sözünden türetilmiştir. İlin adı önceleri Balıkesri idi. Kara İsa Bey’in kurduğu Karesioğulları Beyliği adından ötürü Osmanlılar buraya Karesi Sancağı adını vermişlerdi. Cumhuriyetin ilanından sonra bugünkü adını aldı.
Bilecik ilinin adı Bizans kaynaklarına göre Belokoma şeklinde gösterilir. Türkler çevreye yerleştikten sonra bu kenti Bilekon diye anmaya başladılar. Zamanla halk ağzında değişen kelime, Bilecik oldu. Osmanlılar, şehir küçük olduğu için adının sonuna küçültme eki olan «cik» takısını eklemişlerdir.
Bursa şehrinin kurucusu Bitinya krallarından II. Prusias’tır (M.Ö. 2. yüzyıl). Şehir, eski çağlarda kurucusunun adıyla bağdaştırılarak Prusa diye anılırdı. Prusias’ı şehir kurmaya yöneltenin ise Romalılar’la yaptığı bitmez tükenmez savaşlar sonunda yenilerek Bitinya kralına sığınan Kartacalı ünlü komutan Anibal olduğu söylenir. Bugünkü Bursa adının, Prusakelimesinin Türkler tarafından değişik bir ağızla söylenişinden başka bir anlam taşımadığı kesinlikle ortaya çıkmıştır.
Homeros, İlyada’da Çanakkale’den Hellespontos diye söz eder. Antik çağda Hellespont diye tarihe geçen yöre, sonraları Avio ve Dardanellos adları ile anılırdı. Fatih tarafından Kale-i Sultaniye surlarının boğazın Anadolu yakasına yapılmasından sonra; adın buradan geldiği rivayet edilmiştir. Diğer adı Çanak Kalesi olan Kale-i Sultaniye, yöredeki çanak çömlekçiliğin de etkisi ile Çanakkale’ye dönüşmüştür.
Eski çağlarda Traklar tarafından temelleri atılan bugünkü Edirne şehri, Roma İmparatoru Hadrianus (117-138) zamanında yeniden kurulurcasına onarıldı. İmparatora bir saygı gösterisinde bulunmak üzere şehre Hadrianopolis (Hadrianus’un şehri) adı verildi. Fransızlar’ın Adrinople deyimi ile birlikte bugünkü Edirne kelimesinin kökü de Hadrianopolis’ten gelir. I. Murat şehri aldıktan sonra İlhanlı hükümdarına gönderdiği fetihnamede doğrudan doğruya Edirne kelimesini kullanmış ve ondan sonra Türkler arasında bu ad kesinleşmiştir.
I. Murat zamanında Türkler tarafından alınan (1367) Kırklareli şehrine Bizanslılar «kırk kilise» anlamında Saranola Ecclesias derlerdi. Türkler bu kelimeyi Türkçeleştirerek uzun yıllar şehre Kırkkilise dediler. Cumhuriyetten sonra il merkezi yapılan şehrin adı Kırklareli olarak kesinleşti.
Kocaeli ya da Kocaili sözleri, Osmanlı Devleti’ni kuran Osman Bey’in akıncı beylerinden Akçakoca’dan gelir. Bölgeyi 1320 yılında Bizanslılardan alan Akçakoca’dır. İzmit sözü ise Nikomedia’dan gelmektedir. M.Ö. 262 yılında Bitinya Kralı I. Nikomedes tarafından kurulan kente sonraları «eski Nikomedia» anlamına gelen İs Nikomedia dendi. Osmanlı Türkleri bu kelimeyi İznikomidi biçiminde söylerlerdi. Zamanla İznikmid ve İzmid oldu. Cumhuriyet döneminde Latin harflerinin kabulünden sonra İzmit şeklinde yazılıp söylenmeye başlandı.
İlin adı Sakarya Nehri’nden gelir. Ünlü tarih ve coğrafya bilgini Strabon (M.Ö. 65 - M.S. 23) zamanında Sakarya’nın adı Sangia veya Sangarius idi. Zamanla bu sözler Sakarya biçimini aldı. İlin merkezinin bulunduğu yerde eskiden Tığcılar köyü vardı. Köyün yeri adaya benzediği için buraya Adaköy veya Ada adı verilmiştir. Çevrenin en büyük pazarı burada kurulurdu. Önceleri Adaköy’ün Pazarı denirken zamanla Adapazarı şeklini aldı.
Trabzon adı Trapezus sözünden gelir. Trapezus, Yunanca’da «dört köşe» anlamına gelir. Bu adın şehre dört köşe biçimindeki surları dolayısıyla verildiği sanılmaktadır. Trapezus adı zamanla çeşitli değişiklikler geçirmiş ve sonunda bugünkü Trabzon şeklini almıştır.
Zonguldak’ın kurulup gelişmesi çok yakın bir zamanda gerçekleşmiştir. Bu nedenle şehrin bugünkü adının tarihî hiçbir bağlantısı yoktur. Gemici dilinde sazlık, bataklık anlamına gelen «zongalık» sözünün «Zonguldak» adıyla ilgili olduğu sanılmaktadır. Gerçekten de günümüzde büyük bir şehir olan Zonguldak, yakın zamana kadar bataklık ve sazlıkların bulunduğu bir alanda kurulmuştur.