Tükrük bezleri hakkında herşey

Tükrük sıvısı nereden ve neden salgılanır?

Ağzımızın içinde tükürük bezler hiç eksik olmaz. Hele canımızın çektiği bir meyva yada ona benzer bir şey gördüğümüz zaman dilimizin altı bir tükrük deposu haline gelir. Ttükrük, ağız boşluğunun etrafına yerleşmiş olan özel salgı bezleri tarafından yapılıp salgılanır.

Tükrük bezlerinin isimleri nedir?

Görevi tükrük salgılama olan birçok salgı bezi vardır. Özellikle üç tanesi önemlidir. Bunlar çenemizin yanlarında birbiri ardısıra dizilmişlerdir. Kulak altı (parotis), çene altı ve dil altı bezleridir.

Tükrük bezleri nerelerde bulunur?

İsimlerinden az çok nereye yerleştikleri anlaşılmaktadır. Protis (yunanca, para = yakın, ateş) kulak altı bölgesinde olduğu için bu adı almıştır. Çene ve dil altı bezleri de ismini aldıkları bölgede yani alt çenede ve dil altında bulunur.

Tükrük bezlerinin yapıları nasıldır?

Tükrük bezleri birer üzüm salkımı biçimindedir ve küçük taneler şeklindeki keseciklerin gruplaşmasından meydana gelmişlerdir.

Her kesecik, meydana gelen tükrük salgısını boşaltmaya yarayan dar ve kısa bir kanalla ağız boşluğuna bağlıdır. Bu bezlerin salgısı birbirinden az farklı kimyasal yapıdadır.

Tükrük salgısı nedir?

Tükrük bezleri sürekli olarak çalışırlar. Bu çalışmaları uykuda bile durmaz. Ağıza bir besin maddesi
alındığı zaman tükrük salgılanır. Çok zaman bir yiyecek görünce ya da düşününce (şartlı refleks) ağız sulanır. Bu sulanma tükrük yapımının artmasını sağlar. Yapılan hesaplar 24 saatte salgılanan tükrüğün ortalama olarak 200 – 400 gr. arasında göstermiştir.

Tükrük bezlerinin yapısı nasıldır? 

Renksiz ve yapışkan nitelikte olan tükrüğün % 99,42’si su, % 0,22’si müsin ve % 0,22’si de maden tuzlarından (potasyum klorür, potasyum fosfat, sodyum fosfat) meydana gelmiştir. Bu arada içine karışan hava kabarcıklarından ötürü köpüklü görünüşe sahiptir.

Tükrük bezlerinin yararı nedir?

Tükrük salgısı sindirimde önemi rol oynar. Birçok görevinin yanında üç önemi vardır. Yüzde oranının çoğunluğunu teşkil eden dişler tarafından parçalara ayrılıp ufalanan lokmaları yumuşatmaya yarar. Bu, midedeki sindirimi kolaylaştırır. Müsin,  lokmaları yapışkan ve kayıcı bir duruma getirerek kolayca yutulmalarını sağlar.

Parotis (Kulak altı bezi)

Tükrük bezleri içinde hacim yönünden en büyük olanıdır. Tabanı, yanaktan dışarı doğru bakan bir üçgen prizma biçimindedir ve kirli gri renklidir. Salkım ortalama 20 – 30 gr. kadar gelir.

Kulak altı bezi Stenon Kanalı yoluyla üst ikinci öğütücü diş hizasında ağız boşluğuna açılır. Parotis’in salgısı seröz (sulu) niteliğindedir.

Dil altı bezi

Sayısız küçük keseciklerden meydana gelmiş ortalama 3 gr.’dan az hafif badem biçiminde bir bezdir. Ortasından uzun bir boşaltıcı kanal geçer. Bu kanal dil altındaki dili gerici kasların yanında ağız boşluğuna açılır. Ayrı olarak küçük kanallar durumunda dil altına da açılır. Dil altı bezi, ağız boşluğunun tabanını meydana getiren kasların üzerine ve dil altına yerleşmiştir. Bu bezin salgısı da serömüköz’dür ama daha koyudur.

Çene altı bezi

Çene altı bezi alt çene kemiğinin iç yanında, boyun hyoid kemiğinin üst bölümünde bulunur.
Çene altı bezi de parotis gibi kirli gri renklidir. Biçimi bademe benzer. Ağırlığı 7-8 gr. kadardır.
Boşaltıcı kanalı (Wharton Kanalı) dil altının iki yanında birer küçük delikle sonlanır. Salgısı serömüköz yani karışık tiptedir. Parotis ve dil bezinde olduğu gibi bir enzim olan pityalin imal eder.

İlginiz çekebilecek diğer yazılar için buraya tıklayabilirsiniz..