Şili nerede yer alır ve And Dağları ile Pasifik Okyanusu arasında nasıl bir coğrafyaya sahiptir? Mapuche halkının direndiği bu topraklar, İspanyol sömürgecisi Pedro de Valdivia tarafından ne zaman fethedildi? Bernardo O’Higgins liderliğindeki bağımsızlık mücadelesi nasıl sonuçlandı ve Pasifik Savaşı (1879-1884) Şili’nin bugünkü sınırlarını nasıl belirledi?

🇨🇱 ŞİLİ TARİHİ

Şili Cumhuriyeti, Güney Amerika’nın batı kıyısında, And Dağları ile Pasifik Okyanusu arasında uzanan uzun ve ince bir ülkedir. Tarihi, İspanyol sömürgeciliği, bağımsızlık mücadelesi ve 20. yüzyıldaki siyasi çalkantılarla şekillenmiştir.

Kolomb Öncesi Dönem

• Yerli Halklar: Şili toprakları, İspanyol fethinden önce çeşitli yerli kültürlere ev sahipliği yapmıştır. Güneyde, İnkaların genişlemesine şiddetle direnen savaşçı Mapuche (Araukanyalılar) halkı yaşıyordu.
• İnka İmparatorluğu: İnka İmparatorluğu, Şili’nin kuzey ve orta bölgelerine kadar yayılmıştı, ancak güneydeki Mapuche direnişi nedeniyle daha fazla ilerleyemediler.

İspanyol Sömürgeciliği

• Fethin Zorluğu: İspanyollar, Pedro de Valdivia önderliğinde 16. yüzyılın ortalarında Şili’yi fethetmeye başladı. Ancak Mapuchelerin sürekli direnişi nedeniyle, İspanyollar ülkenin güneyini asla tam olarak kontrol edemedi.
• İdari Yapı: Şili, Peru Genel Valiliği’ne bağlı, idari olarak Şili Kaptanlığı (Capitanía General de Chile) olarak yönetildi ve toprak zenginliğinden çok savunma önceliği olan bir koloni oldu.

Bağımsızlık ve Konsolidasyon

• Bağımsızlık Mücadelesi: 19. yüzyılın başlarında, Bernardo O’Higgins ve José de San Martín gibi liderlerin önderliğinde bağımsızlık savaşı verildi. Şili, 1818’de resmi olarak İspanya’dan bağımsızlığını ilan etti.
• Bölgesel Savaşlar: Şili, 19. yüzyılda önemli bölgesel savaşlara katıldı. Özellikle Pasifik Savaşı’nda (1879-1884), Peru ve Bolivya’yı yenerek zengin mineral (nitrat) yataklarına sahip toprakları (Atacama çölü) ilhak etti ve ülkenin bugünkü sınırlarını büyük ölçüde belirledi.

20. Yüzyıl ve Demokrasi

Şili, 20. yüzyılda Latin Amerika’nın en istikrarlı demokrasilerinden biri olarak kabul edildi, ta ki 1973 askeri darbesine kadar. Bu darbe, demokratik yollarla seçilmiş sosyalist başkan Salvador Allende‘yi devirmiş ve uzun yıllar sürecek olan Augusto Pinochet askeri diktatörlüğünü başlatmıştır (1973-1990). 1990’da ülke yeniden demokrasiye geçiş yapmıştır.