Moda Cruz, Türkiye’de 2010’lu yılların ortalarında hızla yükselen ve ikinci el moda (pre-loved) kavramını ana akım tüketicilerle buluşturan, kadın odaklı bir mobil pazar yeriydi. Marka, lüks ve popüler hazır giyim ürünlerinin alım ve satımına odaklanarak, moda tutkunlarına hem dolaplarını nakde çevirme hem de markalı ürünlere uygun fiyatlarla sahip olma fırsatı sundu.

I. Kuruluş ve Vizyon: İkinci El Modayı Kırma

A. Kurucu ve Çıkış Noktası

Moda Cruz, 2014 yılının Mart ayında Melis Güçtaş tarafından kuruldu. Güçtaş, Amerika Birleşik Devletleri’nde uzun yıllar dijital pazarlama ve start-up sektöründe edindiği deneyimi Türkiye pazarına taşıdı.

• Pazar Boşluğu: Kuruluş döneminde Türkiye’de ikinci el kıyafet alım satımı genellikle fiziksel pazar yerlerinde veya kişisel tanıdıklar arasında yapılıyordu. Lüks ve marka odaklı, güvenilir, mobil tabanlı bir platformun eksikliği hissediliyordu.
• Amaç: Moda Cruz, ikinci el moda ürünlerine yönelik var olan “tabu” algısını kırarak, lüks markalara erişimi “demokratikleştirmeyi” ve kadınların kullanmadıkları ürünleri satarak kendi ekonomilerini yaratmalarını sağlamayı hedefledi.

B. Başlangıç ve İlk Yatırımlar

Girişim, yalnızca 6 bin TL’lik bir sermaye ve kurucunun kendi dolabındaki 309 ürünle faaliyete geçti. Kısa sürede yakaladığı büyüme ivmesiyle dikkat çekti:

• İlk 3 ayda 38 bin TL ciroya ulaştı ve 20 binin üzerinde üyeye sahip oldu.
• Hızla melek yatırımcıların ilgisini çekerek, Aslanoba Capital, Nevzat Aydın ve Hummingbird Ventures Capital gibi önemli isimlerden ve kurumsal fonlardan ardı ardına yatırımlar aldı. 2017 yılına gelindiğinde toplam yatırım miktarı yaklaşık 5 milyon dolara ulaşmıştı.

II. İş Modeli ve Büyüme Stratejisi

Moda Cruz’un başarısının arkasında, hedef kitlenin ihtiyaçlarına yönelik geliştirilmiş bir pazar yeri modeli yatıyordu.

A. Mobil Odaklılık ve Kullanıcı Deneyimi

Moda Cruz, ağırlıklı olarak mobil uygulama üzerinden hizmet veriyordu. Kullanıcı dostu arayüzü sayesinde alıcılar ve satıcılar kolayca etkileşim kurabiliyordu:

• Dolap Oluşturma: Kadınlar, kullanmadıkları kıyafet, aksesuar, ayakkabı ve hatta ev yaşam ürünlerini kolayca fotoğraflayıp kendi “dolaplarında” satışa sunabiliyordu.
• Etkileşim: Pazarlık yapma, yorum bırakma ve satıcıyla anlık mesajlaşma imkanları, platformdaki etkileşimi artırıyordu.

B. Güven ve Kız Kardeşlik (ModaCruzer Topluluğu)

Platform, ikinci el alışverişteki en büyük sorun olan güven meselesine çözüm getirerek öne çıktı:

• Ödeme Güvencesi: Ödeme, alıcı ürünü teslim alıp onaylayana kadar Moda Cruz’un güvencesinde tutuluyordu. Bu sistem, hem alıcıyı eksik veya yanlış ürüne karşı koruyor hem de satıcının ödemeyi kesin almasını sağlıyordu.
• Marka Çeşitliliği: Burberry, Prada, Gucci gibi lüks markalardan, Zara, Mango, H&M gibi hazır giyim markalarına kadar geniş bir yelpazede ürün sunulması, platformu herkes için cazip hale getirdi.

C. Ölçülebilir Büyüme

Moda Cruz, hızlı büyüme döneminde önemli metrikler açıkladı:

• 2016 Yılı: Üye sayısı 1 milyonu aştı ve cirosal anlamda %200’ün üzerinde büyüme kaydetti.
• Platformu kullanan bir kadın, uygulamada ayda ortalama 4,5 saat geçiriyordu, bu da yüksek bir kullanıcı bağlılığına işaret ediyordu.

III. Pazar Etkisi ve Rekabet

Moda Cruz, Türkiye’de ikinci el moda pazarının gelişmesinde kilit bir rol oynadı.

A. İkinci El Kültürünün Yayılması

Melis Güçtaş’ın da belirttiği gibi, platform, ikinci el moda alışverişini bir “tabu” olmaktan çıkarıp, akıllı alışveriş ve sürdürülebilir moda kavramlarıyla ilişkilendirerek popülerleştirdi. Kadınların kendi ekonomilerini yönetmelerine ve “kız kardeşlik gücü” adı altında bir topluluk oluşturmalarına olanak sağladı.

B. Artan Rekabet ve Hukuki Süreçler

Platformun başarısı, pazarda rekabetin de artmasına neden oldu. Özellikle büyük e-ticaret platformlarının bu alana girmesi, Moda Cruz için ciddi bir meydan okumaydı:

• Dolap (Trendyol iştiraki): Trendyol’un bünyesinde kurulan Dolap uygulaması, büyük bir oyuncunun desteğiyle pazara hızlı bir giriş yaptı.
• Hukuki İhtilaflar: Moda Cruz, 2022 yılı civarında, Trendyol’un kendi pazar yerinde Dolap uygulamasını ayrıcalıklı olarak öne çıkararak ticari ahlaka aykırı davrandığı ve rekabeti ihlal ettiği gerekçesiyle hukuki süreç başlattı. Bu durum, pazar lideri olma mücadelesinin ne kadar çetin geçtiğini gösteriyordu.

IV. Faaliyetlerin Sona Ermesi ve Kapanma Süreci

Moda Cruz’un faaliyetleri, yakaladığı büyüme ve yatırım başarısına rağmen, ne yazık ki 2020’li yılların başında sona erdi.

A. Devir ve Yönetim Değişikliği

Kurucu Melis Güçtaş, 2022 yılının Ekim ayında şirketi devretti. Güçtaş, Fast Company’e verdiği röportajda, şirketin kârlı bir noktaya geldiğini ancak operasyonun sürdürülebilmesi için ekstra nakit yatırımı gerektiğini belirtti. Türkiye’deki ekonomik koşullar ve yatırım ortamının zorluğu nedeniyle yeni yatırımcı bulmakta zorlandıklarını, bu yüzden şirketi yatırım yapma potansiyeli olduğuna inandıkları yeni sahiplere sattıklarını ifade etti.

B. Operasyonun Durdurulması ve Kapanma

Şirketi devralan yeni sahiplerin operasyonu başarıyla sürdüremediği anlaşıldı. 2023 yılının başları itibarıyla platforma erişim kesildi ve Moda Cruz resmen faaliyetlerini sonlandırdı.

Kurucu Güçtaş, kapanmanın ardındaki temel sebebin, yeni yönetimin operasyon ve ekip yönetimi konularındaki başarısızlıkları olduğuna inandığını belirtti.

C. Kullanıcı Mağduriyetleri

Kapanma süreci, platform kullanıcıları arasında ciddi mağduriyetlere yol açtı. Şikayetvar gibi platformlarda binlerce kullanıcı, siteye erişemediklerini, hesaplarında biriken satış kazançlarını çekemediklerini veya bekleyen siparişlerinin akıbetini öğrenemediklerini belirterek şikayetlerini dile getirdi.

V. Sonuç: Bir Girişimcilik Dersinin Sonu

Moda Cruz, Türkiye’de e-ticaret ve girişimcilik ekosistemi için hem bir başarı hikayesi hem de bir ders niteliği taşımaktadır.

• Başarı: İkinci el moda pazarını oluşturan, büyük yatırımlar alan ve milyonlarca kullanıcıya ulaşan öncü bir girişim oldu. Kadın ekonomisine ve sürdürülebilir tüketime önemli bir katkı sağladı.
• Ders: Bir girişimin sadece ürün ve pazar vizyonunun değil, aynı zamanda operasyonel mükemmeliyetin, güçlü finansal yönetimin ve doğru zamanlama ile yatırım alma yeteneğinin ne kadar kritik olduğunu gösterdi. Büyük pazar oyuncularıyla rekabetin getirdiği zorluklar ve kurucu ekibin ayrılmasından sonraki yönetimsel boşluk, bir zamanların pazar liderini durma noktasına getirdi.

Moda Cruz, artık fiziki olarak erişilemez olsa da, Türkiye’deki ikinci el moda algısını kökten değiştirmiş bir dijital pazar yeri olarak girişimcilik tarihine geçmiştir.