Orta Avrupa ile Balkanlar arasında yemyeşil bir ovaya yayılan Macaristan, biz Türklerin son dört yüzyıllık tarihinde yakından tanıdığı sevimli bir ülkedir. Kuzeyde Çekoslovakya ve Rus S.S.C., doğuda Romanya, güneyde Yugoslavya, batıda Avusturya ile çevrilidir. Germen ve Slav kültürleriyle yoğrulmuş, ateşli ve dinamik insanların ülkesidir.
Bugünkü modern Macaristan, Birinci Dünya Savaşı sonunda Avusturya–Macaristan İmparatorluğu’nun parçalanmasıyla ortaya çıkmıştır. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra komünist yönetimi kabul eden Macaristan, resmi adıyla “Magyar Népköztársaság” (Macar Halk Cumhuriyeti), doğu blokunda yer almış “Demir Perde” ülkelerinden biridir.
🏞️ MACARİSTAN YAYLASI (Felföld)
Macaristan’ın kuzey kesimleri dağlık bir bölgedir. Romanya’nın kuzey sınırından giren dağ zinciri batıya uzanarak Avusturya Alpleri’yle birleşir. Bu dağlar sık sık akarsulara geçit veren tepelerle parçalanmıştır. En yüksek noktası Kekes Tepesi’dir (1014 m). Vadiler lös (kil ve kum karışımı sarı renkli balçık) ile kaplıdır → çok verimli topraklar. Bağlar, meyve bahçeleri, şirin kasabalar bulunur.
Tuna Nehri’ni aşınca Bakony Ormanları ve Balaton Gölü’ne kadar uzanan kireçtaşından oluşmuş yayla görülür. En yüksek tepesi Köröshegy Dağı (713 m). Güneyde Mecsek Dağları (682 m) ile yayla sona erer.
🌾 MACARİSTAN OVASI (Alföld)
- Batı Macar Ovası (Küçük Alföld): Tepeler çoktur. Akarsular çamurlu ve bulanıktır. Rába, Répce ve Marcal nehirleri arasında buğday ekimi yapılır.
- Büyük Alföld: Macar halkının yarısını barındırır. Baştanbaşa düz, engin bir çayırdır. Yazın çok sıcak, kışın dondurucu rüzgârlar görülür. Tisa Nehri ovayı enlemesine keser, güneyde Tuna’ya karışır. İlkbaharda taşkınlar olur, yazın çamurlar kurur.
🌾 KUMLU BOZKIRLAR (PUŞTA’LAR)
- yüzyıla kadar halk büyük kasabalarda yaşar, geçim kaynağı orman ürünleri ve tomrukçuluktur. Demiryolları ile tahıl ihracı artar, Alföld tahıl ambarı olur. Löslü topraklar işlenir, sulama yapılır. Kumlu yerler bozkır tipi bitkilerle kaplıdır → hayvanlar için otlak. Bu alanlara “Puşta” denir. Modern sulama ile pamuk, pirinç, sebze ekimi yapılmaya başlanmıştır.
⛏️ YERALTI KAYNAKLARI
Macaristan yeraltı kaynakları açısından zengin değildir. Ancak:
- Kömür üretimi: yılda 28 milyon ton
- Taşkömürü: Pécs yakınlarında
- Linyit: kuzeyde çeşitli bölgelerde
- Boksit: Bakony Ormanları ve Matra Dağları
- Demir: Karpat eteklerinde
- Diğer maden filizleri: Vertes Dağları
- Petrol: Balaton Gölü’nün batısında
- Metan gazı: Debreçin güneybatısında
🌊 “MACAR DENİZİ” – BALATON GÖLÜ
- Orta Avrupa’nın en büyük gölü
- Yüzölçümü: 590 km²
- Uzunluğu: 80 km
- En derin yeri: 11 m
- Denizden yüksekliği: 106 m
- Kıyıları turizm açısından çok değerlidir
📈 EKONOMİK DURUM
Macar ekonomisinin temeli tarımdır:
- Mısır: 2,5 milyon ton
- Buğday: 2 milyon ton
- Patates: 5 milyon ton
- Şeker pancarı: 2 milyon ton
- Ayçiçeği, tütün, üzüm, sebze üretimi gelişmiştir
- Hayvancılık: 5,5 milyon domuz, 2,5 milyon koyun, 2 milyon sığır, 700.000 at
- Orman ürünleri değerlendirilir
Endüstri:
- Besin endüstrisi: şeker, bira, tütün
- Tekstil: Segedin merkezi
- Metalürji, makine, kimya endüstrisi gelişmiştir
- Elektrik cihazları, takım tezgâhları üretimi önemlidir
📦 DIŞ TİCARET
- İthalat: sebze, pirinç, kömür, petrol, pamuk, kâğıt, makine, ham madde
- İhracat: tahıl, tütün, elektrik cihazları, makine, tekstil, kimyasal maddeler
🧾 KISA BİLGİLER
- Yüzölçümü: 93.018 km²
- Nüfus: 10.394.000 (1973)
- Nüfus yoğunluğu: km²’ye 112 kişi
- Başkent: Budapeşte
- En yüksek dağ: Kekes (1014 m)
- En önemli nehir: Tuna
- En büyük göl: Balaton