Yuvasında yavrularıyla birlikte balıkçıl kuşu: Yetişkin balıkçılın tüylerinin güzelliği, yavruların çirkinliğiyle karşıttır.
Eski Mısır’da kedi ve Apis öküzü ile birlikte kutsal sayılan bir kuş yaşardı. Leylekgiller sınıfına dahil olan balıkçıl kuşu (Ardea cinerea) bu kuşun adı, “ibis”tir. Kaba bir görünüşü ve çirkin bir sesi olan bu kuşa neden bu denli saygı gösteriliyordu? Eski Mısır halkının, bu kuşun sadece uçuş sırasındaki görünüşüne taptığını düşünebiliriz. Gerçekten ibis, havalandığı zaman diğer kuşlarda görülmeyen bir yüceliğe, bir asalete sahiptir. Bu gösteriş, diğer leylekgillerde de ibis kuşundan az değildir. Bu kuşlar «doğanın gerçek uçan varlıkları»dır. Çok geniş kanatlarının biraz hareketiyle yükselirler ve az bir kuvvetle uçabilirler. Avlarını (genellikle küçük sürüngenler, kurbağa ve fareler) gördükleri zaman hızla alçalıp yakalarlar. Leylekgiller, mükemmel bir uçuş sistemine sahip oldukları için, göç zamanları pek zorluk çekmezler. Hiç durmadan ve hızlı bir gidişle döne döne binlerce kilometre aşabilirler. Saatte 65 kilometreden fazla bir hız yaparlar.
Kaşıkgaga ördeğinin (en büyüğü) ve balaban kuşunun (Ixobrychus minutus) yumurtaları.
🔍 ÖZELLİKLERİ
Leylekgiller, değişik büyüklükte kuşlardır. Balaban kuşu veya kaşıkgaga ördeği gibi orta büyüklükten (aşağı yukarı bir tavuk veya kaz büyüklüğü); Hint leyleği (gagasından kuyruğuna kadar bir buçuk metre) ve açık kanatlarının uzunluğu iki buçuk metreye varan «ayakkabı gagalı» kuş gibi büyük boylarda olabilir. Bu kuşların özellikleri, yanılmayacağınız kadar belirgin olduğu için onları tanımak zor değildir: Vücut, hayvanın tüm boyutlarına karşılık oldukça küçüktür. Boyun çok uzundur; gaga ise büyük olup çoğu zaman bir şekil özelliği gösterir. Hayvanın ayakları, normalden çok uzundur. Üçü öne, biri arkaya dönük dört parmağı vardır. Öne dönük olan üç parmağın arasında bazen bir perde bulunur. Uçmaya çok elverişli olan kanatlar büyük, kuvvetli ve son derece geniştir.
🧬 LEYLEKGİLLERİN SINIFLANDIRILMASI
Leylekgiller, en kalabalık ve yaygın kuş sınıflarından biridir. En önemli aileler şunlardır: «Leylekler», Afrika leyleği, Hint leyleği (Marabu), (Sfenorinco) ve Senegal kuşunun dahil olduğu «leylekler» (Ciconiidae); «balıkçıllar» (balıkçıllar, beyaz balıkçıl, gece balıkçılı, balaban kuşu); «Balenicipitidae» (ayakkabı gagalı kuş); «kaşıklı balıkçıllar» (ibis, kaşıklı balıkçıl).
🏡 İNSANA ALIŞABİLİR
Genç yaşta yakalanan birçok leylekgil, evcilleştirilerek yararlı bir hale getirilir. Mesela, Hindistan’daki köylerde yaşayan ve marabu denilen leylek, çöpleri ortadan kaldırdığı için çok yararlıdır. Bu nedenle Hintliler, bu kuşa saygı gösterirler.
⭐ İŞTE EN TANINMIŞ LEYLEKGİLLER
BEYAZ BALIKÇIL – En güzel balıkçıllardan biridir. Yumuşak beyaz tüyleri, ayaklarının ve gagasının siyahı ile tezat oluşturur. Beyaz balıkçıl, Güney Avrupa’da, Orta ve Güney Asya’da ve Afrika’da yaşar. Yüzyılımızın başlarında sırtındaki uzun tüyler için çok sık avlanılan bir kuştu. Ticarette «aigrettes» adıyla tanınan bu tüyler, hanımların süslenmesinde kullanılır. Beyaz balıkçıllar, oldukça kalabalık gruplar halinde yaşarlar. Büyük yuvalarını, ağaçların dalları arasına yaparlar. Dişi balıkçıl, Mayıs ayında üç veya dört yavru dünyaya getirir.
BALABAN KUŞU – İtalya’da, leylekgiller sınıfına dahil tüm kuşların arasında en çok balaban kuşuna rastlanır. Balıkçıllar ailesine dahil olan bu kuş, ailenin yüz karasıdır. Koyu çizgili, sarımtrak tüylü akrabalarına oranla daha ağır ve kaba görünüşlü olan balaban kuşu, güzel değildir. Çoğunlukla yorgun ve yalnızdır. Sazlıklar arasında yaşar; düşmanından korunmak için renk değiştirir; çevresinin rengiyle karışıp saklanma yeteneğine sahip olur. Çok cesur olan bu kuş, kendisini çok iyi savunur. Onu canlı olarak yakalamak çok güçtür.
MARABU – Kendine özgü özellikleri olan kibirli, asil bir leylek cinsidir. Fakat, açsa hayvan leşlerinin, ölü hayvan başlarının üzerine tüm vahşiliği ile atılır. Bu renk asaleti kaybeder. Kuvvetli bir uçuş yeteneği vardır. Şahin kuşunu anımsatır. Uçtuğu zaman sakin ve asil bir görünüşü vardır. Büyük kanatları, son derece güzeldir.
AYAKKABI GAGALI KUŞ – Neden bu ismin verildiğini anlamak için bu kuşa bakmamız yeterlidir. Gerçek bir ayakkabı şeklini anımsatan büyük ve kuvvetli bir gagası vardır. Bütün gün bataklık veya nehir sularında dolaşıp kurbağa, su yılanı veya balık bekler. Onları görür görmez sert gagasıyla yakalayıp yutar. Afrika’da yaşayan bu kuşa özellikle Etiyopya’da sık rastlanır.
ANASTOMO – Çok garip özelliği olan bir leylektir. 20 santimetre uzunluğunda olan gagası, sadece iki ucu birleşebilecek şekilde yapılmıştır. Bu leylek, Afrika’da tropikal bölgelerde yaşar. Eti lezzetli olan pek az leylekgilden bir tanesidir. Bu nedenle bir av hayvanıdır.
ÖKÜZ BAKIŞLI – Afrika ve Madagaskar’da yaşayan bir balıkçıl çeşididir. Dostları olan bufalo ve fillerden hiç ayrılmaz; saatlerce sürülere eşlik eder. Bu fil veya bufalo sürüleri, kendilerini rahatsız eden haşaratı yok ettikleri için, bu «öküz bakışlı» balıkçıllara tahammül ederler. Aynı zamanda sürüler için baş gösterecek yakın ve muhtemel bir tehlikeyi, daha önceden sezip veya görüp bağırırlar. Böylece dostlarını uyarırlar, onları tehlikeden kurtarırlar.
GRİ BALIKÇIL – İtalya’nın Padana Vadisi’nde bu güzel kuşu sık sık görmek olanağı vardır. Eti lezzetli olmadığı için hiç kimse bu kuşu avlamaz. Yırtıcı kuşlar arasında şahin, kartal, karga gibi düşmanları vardır. Eğer düşmanı ile dövüşmesi gerekirse son derece cesur olan bu hayvan kuvvetli gagasıyla düşmanına saldırır.
İBİS – Değişik ibis çeşitleri vardır. En tanınmışı kutsal ibistir. Eski Mısır dininde de yeri olduğu için kuşa bu ad verilmiştir. Büyük savanlarda yaşayan kutsal ibis, sadece Nil Nehri kabardığı zaman Mısır’a dönmektedir.