Dünya’da nüfusu milyonun üstünde olan 77 büyük şehir vardır. Bu şehirler, birçok ülkelerde, kıyı, ova ve tepeler üzerine yayılmışlardır. Modern veya eski olsun hepsi çok büyük görünüşlüdür. Bu, milyonun üstündeki şehirler arasında Chicago, bir göl kıyısındadır ve 55 km boyundadır. 7 tepe üzerinde kumlu Roma 10 km, Thames nehri kıyısındaki Londra 25 km boyunca uzanır. Marmara ile Haliç arasında, Rumeli (Avrupa) ve Anadolu yakasında bulunan İstanbul 320 km²’lik bir alanı kaplar.
Gökdelenler
Çoğunlukla Amerika’nın büyük şehirlerinde bulunan gökdelenlerin yüksekliği 100 m’nin çok üstündedir. Katlarının sayısı da 40 ile 100 arasında değişir. Bir gökdelenin içinde 10.000’den fazla insan barınabilir. Bu ise, çelikten örülmüş binaların ağırlıkları da transatlantiklerinkine eşittir.
Her Şeyin Satıldığı Çok Katlı Mağazalar
Dünyanın büyük şehirlerinde yaşayan insanlar, kendilerine gerekli her şeyi çok katlı büyük mağazalardan sağlarlar. Bu mağazalarda iğneden otomobile varıncaya kadar, akla gelebilecek her türlü araç, gereç, giyecek ve besin maddesi satılır. Bir günde 10.000 kişiye yakın insan büyük mağazalardan alışveriş eder.
Haller
Binlerce vagon ve kamyonun getirdiği tonlarca besin maddesi her gün büyük hallere boşaltılır. Dükkân sahipleri, her türlü besin maddesini bu büyük hallerden toptan alırlar. Memleketimizde hallerde yalnız meyve ve sebze toptan satılır. Öbür besin maddeleri mezbaha, balıkhane ve toptancılardan sağlanır.
Metro
Kilometreler boyunca uzanan büyük bir şehirde ulaşım güçlüğü ancak metro denilen yeraltı trenleri ile giderilir. Büyük ve düzenli çalışan bu trenler günde yüzbinlerce insan taşır.
Kanalizasyon
Büyük şehrin çöplerini her gün taşıyıp ortadan kaldırmak çok güçtür. Tonlarca ağırlıktaki bu çöpler, ya çöp kamyonları ile taşınır veya diğer pisliklerle birlikte kanalizasyona dökülür. Yeterli genişlikte olan bu kanalizasyonların uzunluğu yüzlerce kilometreyi bulur.
Transformatör Merkezi
Büyük şehre gereken elektrik gücü, o bölgedeki hidroelektrik veya termoelektrik üretim merkezlerinden sağlanır. Yüksek potansiyelli elektrik, kablolarla şehrin transformatör merkezlerine getirilir. Bunlar güvenlik sağlama yönünden yeraltında kurulmuşlardır.
İstanbul’dan Rakamlar (1970)
Nüfusu 3,5 milyonu bulan (1970 sayımına göre 3.019.032) İstanbul şehrinde ortalama olarak:
- 3.839 otobüs
- 101 troleybüs
- 4.104 minibüs
- 142 kışlık, 212 yazlık sinema
- 3 açık hava tiyatrosu
- 19 kapalı tiyatro
- 230.244 bina
- 99.112 gecekondu
- 4.445 km yol (Belediye, YSE, Orman ve Karayolları)
- 750 km kanalizasyon
- 281.700 telefon
- 748.300 radyo alıcısı
- 184.100 televizyon alıcısı
- 168.994 taşıt aracı (bisiklet hariç)
İstanbul’da bir günde sarf olunan besin maddelerinin miktarı:
- 960.000 kg ekmek
- 521.769 kg meyve
- 723.249 kg sebze
- 321.337 kg et
- 78.915 yumurta
Cadde, Bulvar ve Meydanlar
Gecenin geç saatlerine kadar insan ve taşıtların kaynaştığı cadde, bulvar ve meydanlar, bu büyük şehirlerin en canlı yerleridir. Buraları geceleri ışıklarla donatılır. Işıklı reklamlar da ayrı bir güzellik kazandırır. Böylece şehir bir ışık cenneti durumunu alır.
Büyük Fabrikalar
Büyük fabrikalar, çoğunlukla bu şehirlerin çevresine dağılmıştır. Bunlar, geniş bir alan üzerine yayılmış fabrika binası, depo ve garaj gibi bölümlerden meydana gelmiştir. Büyük fabrikalar ulaştırma imkânları kolay olan yerlerde kurulmuşlardır.
Tren Garları
Nüfusu milyonun üstünde bulunan bir şehrin birçok tren garı vardır. Bunların en önemlisi merkez garıdır. Merkez garından günde ortalama 300 tren girip çıkar. Öbür garlar daha küçüktür. Bunlar, genellikle banliyölere gidip gelen trenlerin kalkış ve varış yerleridir.
Yeraltı Garajları
Şehrin trafik düzenini bozmamak için taşıt araçları cadde ve sokaklarda bırakılmaz. Bunların park edilmeleri için yeraltında büyük garajlar yapılmıştır. Yüzlerce taşıt aracını alabilecek genişlikte olan bu garajlar, büyük şehirlerin belediyelerine de gelir sağlar.
Telefon Santralleri
Yüzbinlerce telefon, büyük şehirde oturan insanların birbirleriyle konuşmasını sağlar. Bu konuşmaları düzenleyen büyük santrallarla kablolar yeraltına yerleştirilmiştir. Telefon abonelerini santrallara bağlayan kabloların yeraltında bulunması bunların sık sık arızalanmasını önler.
Su Pompaları
Büyük şehirlerde yaşayanlar günde yüzbinlerce litre su harcarlar. Bu kadar su da ancak yeraltına yerleştirilen çok sayıdaki pompalarla binalara dağıtılabilir. Büyük bir şehirde bu pompalardan yüzlerce bulunur.