Günümüzde kara taşımacılığında büyük rol oynayan otoyolların can güvenliğinin yanı sıra en büyük özellikleri:
- Yolun pürüzsüz olması
- Virajların emniyetli ve geniş olması
- Görüş uzaklığının çok açık oluşu
- Yan yol bağlantılarının “alt-üst geçitler”le, “yonca yaprağı kavşaklar”la yapılması
- Sağ ve sol yolboyunun geniş röfüjlerle ikiye ayrılmasıdır
Otoyolların yapım, onarım, bakım giderlerinin karşılanması için dünyanın her yerinde bu yollardaki seyrüsefer paralıdır. Otoyoldan yalnız motorlu kara taşıtları yararlanır.
Can güvenliğinin sağlanması ve kazaların önlenmesinde gelişen tekniğin büyük önemi vardır. Özellikle yol tıkanıklıklarında ya da sisli havalarda araçların hızının uzaktan kumanda sistemi ile kısıtlanması için yola kızak biçiminde korkuluklar yerleştirilir. Araçların orta röfüjü aşarak ters yönde akan yola girmesini engeller. Bu yeni uygulama birçok kazayı önleyebilmektedir.
🇹🇷 TÜRKİYE’DE OTOYOLLAR
Asya ile Avrupa arasındaki en önemli köprü işlevi gören Türkiye’de, 6 Haziran 1972 tarih ve 1593 sayılı erişme kontrollü karayolları kanunu uyarınca otoyol çalışmaları başladı.
Bu kanunda:
- “Ekspres yol” → kısmi erişme kontrollü yol
- “Otoyol” → tam erişme kontrollü yol
Ekspres yollarda:
- En az iki gidiş ve iki geliş şeridi bulunması
- Gidiş-geliş yollarının bir röfüjle ayrılması şartı kondu
Otoyollarda:
- Yolun aydınlatılması
- Belli aralıklarla yardım telefonlarının yerleştirilmesi
- Trafik ışıkları ve ikaz işaretlerinin sistematik bir düzenle gerekli yerlere konulması
- Orta röfüjün sürekli bir barikat ile ayrılması
İlk çalışmalar Edirne–İskenderun otoyolundaki İstanbul–İzmit kesiminin Boğaziçi Köprüsü ve çevre yolları bölümünde yapıldı. Bu yolun hizmete girmesinden sonra Gebze–İzmit, Pozantı–Tarsus bölümlerinde çalışmalara ağırlık verildi.
🌍 DÜNYADAKİ ÖNEMLİ OTOYOLLAR
| Ülke | Uzunluk |
|---|---|
| ABD | 64.000 km |
| Batı Almanya | 3.600 km |
| İtalya | 1.800 km |
| Fransa | 1.200 km |
| İngiltere | 600 km |
| Avusturya | 303 km |
🛞 OTOYOLUN YAPISI
Otoyolun yapısal bileşenleri:
- Kedi gözlü trafik babası
- Park yeri olarak da kullanılan banket
- Platform
- İki şeridi birbirinden ayıran röfüj (sığınak)
- Asfalt betonu
- Bitümlü mıcır
- Kırma taş
- Taşıyıcı tabaka (sertleştirilmiş)
⛓️ ALT VE ÜST GEÇİTLER
Herhangi bir yolun otoyolu kesmesi düşünülemez. Bu durumlarda otoyol ya bir köprü altından ya da bir köprü üstünden geçirilir. Bunlara “alt geçit” veya “üst geçit” adı verilir.
Otoyol şeritlerinin birinden öbürüne geçiş alt ve üst geçitlerle yapılır. Bu geçitler aynı zamanda ikinci derecedeki yollara geçişlere de imkân sağlar. Böylece taşıtlar trafiği aksatmadan otoyollara girip çıkabilirler.
🍀 YONCA YAPRAĞI KAVŞAKLAR
Birbirini kesen iki otoyol arasındaki bağlantı “yonca yaprağı” denen kavşak geçişleriyle sağlanır. Böylece otoyolların birbirini dik bir şekilde kesmeleri önlenir.
🚗 OTOYOLDA TRAFİK AKIŞI
Otoyolda trafik, işaretlere uygun biçimde ve sürekli olarak akıp gider. Otoyolun girişinde kontrol kapısı bulunur. Otoyoldan çıkışı gösteren trafik işaretleri, servis istasyonları, park yerleri ve akaryakıt pompaları sistematik olarak yerleştirilmiştir.