Biraz kırgınlık hissettiğimiz zaman ilk yapacağımız işlerden biri de vücudumuzun ısısını bir doktor termometresiyle ölçmektir. Bu ölçüm bize o andaki vücut ısımızın derecesini santigrat cinsinden gösterir. İnsan vücudunun normal ısısı 36,9ºC’tır. Bilim dilinde vücut ısısına “Hayvansal Isı” denir. Hayvansal ısının derecesi Hayvanlar Âlemi’ni meydana getiren sınıflara göre değişir.
🔋 Enerji Kaybımız
Hayatsal faaliyetimizi sürdürebilmek için sürekli olarak enerji harcarız. Bu enerji sarfının azlığı veya çokluğu hareket durumumuza bağlıdır. Otururken ya da uyurken daha az enerji sarf etmemize karşılık hareket ederken ya da çalışırken daha çok enerji harcarız.
Ergin bir insanın günde 3000 kalori sağlayacak besin maddesi yemesi gerekir. Bu miktar kalori onun bütün faaliyetlerine kâfi gelir. Eğer insan bu kalorinin hepsini 1 saatte harcayabilseydi 5 beygir gücüne eşit bir iş görebilirdi.
⚙️ Enerji Nasıl Harcanır?
Günlük besinimizle sağladığımız enerjiyi nasıl sarf ederiz? Bunun hesabını vermeden önce şurasını da belirtmeden geçmeyelim: Yukarıda sözünü ettiğimiz 3000 kalori ortalama bir miktardır. Tam bir dinlenme durumunda bulunan yetişkin bir adama günde 1600 kalori kâfi gelir. Ama ağır iş gören yetişkinler için bu miktarın günde 5000 kalori olması gerekir.
Besinlerden normal olarak sağladığımız günlük 3000 kalorinin hesabına gelince, bunun yarısından fazlası yani 1700 kalorisi organizmamızın hayatsal faaliyeti için gereklidir. Geri kalanı da yürümek, çalışmak, konuşmak gibi günlük faaliyetlerimiz için harcanır.
Görülüyor ki elde ettiğimiz kalorinin yarısından fazlası organizmamız tarafından kullanılmaktadır. Gerçekten de tam bir istirahat durumunda bile olsak kalbimiz kanımızı pompalamaya devam eder. Bu iş için günde 70 kalori gerekir. Göğüs kaslarımız 15 kalori harcayıp ciğerlerimizin soluma hareketini sağlar. Böbreklerimizin, beynimizin ve öteki organlarımızın çalışmalarını devam ettirebilmeleri için de bir miktar kaloriye ihtiyaç vardır. Bunların toplamı fazla değildir ama her gün eskiyen hücrelerin yerini alan milyonlarca yeni hücrenin meydana gelmesi ve vücut ısımızın sürekli olarak 36–37 derecede kalması için harcanan kalori hepsinden fazladır.
📊 Vücudumuzda Harcanan Kalori Miktarları
| Toplam Kalori | Dağılım |
|---|---|
| 3000 kalori | 1700 kalori: Hayatta kalabilmek için organizmamız tarafından harcanır. <br>1300 kalori: Hareket etmemiz, çalışmamız, iş görmemizde harcanır. |
🔥 Isı Ne İşe Yarar?
Niçin vücudumuz sürekli olarak belirli bir ısıyı gerektirir? Organlarımız, vücudumuz soğuk da olsa faaliyetlerine devam edemezler mi? Bunun cevabı “hayır”dır.
Yaşayabilmemiz ve organlarımızın faaliyetlerini yerine getirebilmesi için gerekli enerjinin oksitlenme olayı sonucu elde edildiğini biliyoruz. Sindirim yoluyla kana karışan besinler, damarlar tarafından vücudumuzun hücrelerine taşınır. Bu arada kanımızın alyuvarları da damarlar yoluyla hücrelerimize oksijen götürür. Organik maddeler hücrelerimizde oksijenle birleşerek oksitlenmeye uğrarlar. Bu, bir çeşit “alevsiz” yanma olayıdır ve sonunda enerji meydana gelir. Oksitlenme de ancak belirli bir ısı derecesinde oluşabilir. Bu da vücudumuzun normal ısı derecesi olan 37ºC’tır.
Böylece kimyasal olaylar ve fizyolojik gelişmeler için bir ısının gerekli olduğu sonucuna varırız.
🌡️ Vücudumuzun Isısı
Isı Nasıl Meydana Gelir?
Vücudumuz için çok kıymetli olan bu ısı nasıl meydana gelir?
Bu soruyu bir bakıma cevaplandırmış bulunuyoruz: Hücrelerdeki oksitlenme olayı sonucu meydana gelir. Bütün hücreler, özellikle kasların ve bezlerin hücreleri birer mikroskopluk fırın gibidirler.
Organik maddelerden özellikle yağların ve karbonhidratların yanma olayı buralarda oluşur. Bunların yakıcı ateşleyici maddesi oksijendir. İşte bu yanma olayı (oksitlenme) ile elde ettiğimiz enerjiyi ya ısı enerjisi ya da mekanik enerji olarak harcarız.
Görüldüğü gibi ısısal enerjinin belli başlı ham maddesi besinlerdir.
Isıyı Meydana Getiren Mekanizmanın Şeması
- Yanacak maddeler: Besinler
- Yakacak maddeler: Oksijen
- Hücrede yanma → Isı oluşumu
Kaslarda %77
Barsaklarda %5.5
Beyin %5.5
Karaciğer %5
Böbrekler %3
Kanda %3
🧠 Isının Ayarlanması
Organizmamızın ısı meydana getirmesi yeterli değildir. Bu ısının belirli sınırlar içinde aynı derecede kalması gerekmektedir. Çünkü organlarımız ancak bu durumda düzenli olarak işleyebilir. Vücudumuzda bu işi sağlayan yani vücudumuzun sıcaklığını aynı derecede tutan bir ısı düzenleme merkezi vardır. Bu merkez beyindedir.
Vücudumuzun ısısının düzenlenmesinde fiziksel ve kimyasal olayların da rolü büyüktür. Kimyasal düzenleme, vücudumuzda yanmanın artması ya da azalmasıyla olur. Fiziksel düzenleme ise derimizin atardamarlarının sıkışıp gevşemesiyle meydana gelir. Fazla sıcaklarda bu atardamarlar genişler ve vücudumuzda ısı harcaması artar. Böylece vücudumuzun ısısının yükselmesi önlenmiş olur.
🌡️ Vücudumuzdaki Ortalama Isı Dereceleri
Vücudumuzun ısısı kan dolaşımı yüzünden her organda sabit kalmaktadır. Tabii ki bu her organda aynı derecede değildir.
Isı iç organlarda yüksek, ötekilerde ise daha düşüktür:
| Organ | Isı Derecesi (°C) |
|---|---|
| Akciğerlerde | 38.5 – 39 |
| Barsaklarda | 37.2 |
| Koltuk altlarında | 36.9 |
| Ağızda | 36.8 |
| Avuçlarda | 32 – 34 |
Vücudumuzun ısısı en düşük dereceye sabah saat 05.00’te, en yüksek dereceye ise saat 18.00’de ulaşır. Bunlar 36.4 ile 37.3ºC’tır.