🧬 Virüslerin Keşfi ve Tanımı
19. yüzyılın ortalarında Louis Pasteur, birçok bulaşıcı hastalığın bakterilerden kaynaklandığını ispatladı. Ancak bazı hastalıklarda mikroskopla bakıldığında bakteri görülmüyor, hastalık ilerlemeye devam ediyordu. Bu durum, mikroskopla görülemeyecek kadar küçük canlıların varlığını düşündürdü.
Bu mikroorganizmalar porselen süzgeçlerden bile geçebildiği için “filtrabl virüs” olarak adlandırıldılar.
Daha sonra ultraviyole filtreler ve elektronik mikroskoplar sayesinde virüslerin büyüklükleri ve yapıları incelenebildi.
🔬 Virüs Yapısı ve Özellikleri
- Şekilleri oval veya yuvarlaktır.
- Büyüklükleri 10–300 milimikron arasında değişir (1 milimikron = 1 milimetrenin milyonda biri).
- En büyük virüs: Çiçek hastalığı virüsü (200 milimikron)
- Kimyasal yapıları nükleoprotein karakterindedir.
- Canlılıkla cansızlık arasında bir geçiş formu sayılırlar.
- Sadece canlı hücrelerde çoğalabilirler, ölü hücrelerde yaşayamazlar.
- Hücreye girdikten sonra parçalanır, çoğalır ve yeni hücrelere geçerler.
🧪 Virüsün Çoğalma Mekanizması
- Virüs, canlı hücreye girer.
- Hücre içinde parçalara ayrılır.
- Hücre maddeleriyle beslenerek çoğalır.
- Yeni virüsler oluşur ve ölü hücreyi terk eder.
- Diğer canlı hücrelere geçerek süreci tekrarlar.
1955’te Amerikalı bilim insanları Fraenkel, Conrat ve Williams:
- Virüsün kimyasal bileşimini parçalayıp yeniden birleştirdiler.
- Farklı virüs parçalarını birleştirerek yeni virüsler elde ettiler.
- Bu yeni virüsler bazı hastalıklara karşı bağışıklık sağlamak için aşı olarak kullanıldı.
🦠 Virüslerin Sebep Olduğu Hastalıklar
Bugüne kadar virüslerin neden olduğu 1000’den fazla hastalık tespit edilmiştir. Bunlar hem insanlarda hem hayvanlarda hem de bitkilerde görülür.
Örnek hastalıklar:
- Poliomiyelit (çocuk felci)
- Grip
- Çiçek
- Kabakulak
- Kızamık
- Kuduz
- Papağan hastalığı (virüs kaynaklı nezle)
Bazı virüslerin özellikleri hâlâ bilinmemektedir. Bilinen virüsler bile zamanla karakter ve yer değiştirebilir. Bu nedenle salgınları önlemek için virüs türünün kesin olarak bilinmesi gerekir.
Virüsler, biyolojide canlılık sınırlarını zorlayan, mikroskobik düzeyde etkili ve hâlâ tam olarak çözülememiş varlıklardır. Hastalıkların tedavisi ve bağışıklık geliştirme açısından virüs araştırmaları büyük önem taşımaktadır.