Sağlık durumumuzu öğrenmek istediğimizde bir genel pratisyen hekime başvururuz. Bu hekim, kalp, akciğer, karaciğer ve bağırsak gibi hayati organların sağlık durumlarını kontrol ederek genel bir değerlendirme yapar.
🔍 Aydınlatıcı Sorular
Muayene öncesi hekim, hastaya iki grup soru yöneltir:
- O günkü hastalıkla ilgili şikâyetler
- Geçmişteki hastalıklar
Bunlara ek olarak yaş, kilo, vücut yapısı, meslek, alışkanlıklar ve beslenme durumu gibi bilgiler de alınır.
👁️ Başın Muayenesi
- Göz sümükselzarı soluk pembe ise kansızlık; sarı ise karaciğer bozukluğu ve sarılık düşünülür.
- Kızarıklık varsa göz nezlesi (konjonktivit) olabilir.
👅 Dil ve Boğazın Muayenesi
- Dilin üstü beyazsa sindirim sistemi bozukluğu; başka belirtiler kansızlık, zehirlenme, kızamık olabilir.
- Boğazda ve bademciklerde kırmızılık varsa anjin veya farenjit düşünülür.
🧬 Lenf Düğümlerinin Muayenesi
- Alt çene ve koltuk altındaki lenf düğümleri elle yoklanır.
- Büyüme varsa enfeksiyon veya iltihap belirtisidir.
🫁 Göğsün Muayenesi
Muayene palpasyonla başlar. Hekim, hastanın göğsüne elini bastırarak geniş nefes almasını ve ardından nefesini tutmasını ister. Bu şekilde göğüs içinden gelen ses titreşimlerini değerlendirir. Özellikle plevra boşluğunda sıvı olup olmadığını bu seslerden anlayabilir.
Ardından perküsyon metoduna geçilir. Hekim, bir parmağını göğüs duvarına yerleştirip diğer parmağıyla küçük çekiç gibi vurarak sesleri dinler.
- Akciğer: Temiz, yankılı ses
- Kalp: Boğuk ses
Boş olması gereken yerde boğuk ses varsa sıvı veya iltihap olabilir.
🔊 Oskültasyon
Kalbin vuruşlarını ve solunum seslerini dinlemek için kulağını göğsün belirli noktalarına yerleştirir. Ardından hastadan oturup öne eğilmesini ister ve aynı işlemi sırttan tekrarlar.
Son olarak stetoskop kullanılır. Bu aygıt; kulaklık, iki lastik boru ve zarla örtülü bir kapsülden oluşur. Hekim, kulaklıkları takar ve kapsülü hastanın göğsüne yerleştirir. İçerden gelen sesler büyütülerek kulaklıklara iletilir.
🧠 Karnın Muayenesi
Parmakla bastırarak mide, bağırsak ve körbağırsak kontrol edilir. Sertlik, hassasiyet veya direnç varsa iltihapolabilir.
🧪 Karaciğer ve Dalak Muayenesi
Karaciğerin ön kenarı elle yoklanır. Sağlıklı karaciğer, sağ kaburga yayından dışarı çıkmaz. Eğer çıkıntı varsa karaciğerin şiştiği anlaşılır. Bazen karaciğer küçülür; bu durumda hekimin perküsyonla yerini ve büyüklüğünü belirlemesi gerekir. Derin nefes alırken ağrı varsa karaciğer sağlıksızdır.
Hekim, elini sol tarafa kaydırarak dalağı kontrol eder. Normalde dalak hissedilmez. Eğer hissedilirse büyümüş demektir. Bu duruma hipertrofi denir.
💓 Kan Basıncı Ölçümü
Sfigmomanometre ile tansiyon ölçülür. Hekim, kauçuk manşeti hastanın koluna yerleştirip pompayla şişirir. Manşet, atardamarı sıkıştırarak kan geçişini durdurur. Kalp vuruşları duyulmaz hale gelir. Hekim, havayı yavaşça boşaltır ve kalp vuruşları tekrar duyulmaya başladığında manometredeki ibre sistol (yüksek basınç) değerini gösterir. Normalde 12–14 arasıdır.
Nabız tamamen kaybolduğunda ibre diyastol (düşük basınç) değerini gösterir. Normalde 6–9 arasıdır. Bu ölçüme halk arasında “tansiyon ölçümü” denir.
📋 Muayene Sonucu
Muayene sonunda hekim teşhisini bildirir, önerilerde bulunur ve gerekirse ilaçları reçeteye yazar. Eğer bir organla ilgili sorun varsa, hastayı uzman hekime yönlendirir. Uzman hekimler, belirli alanlarda uzmanlaşmış olup çeşitli araçlarla kesin teşhis koyar ve tedavi uygular. Böylece sağlık durumumuz hakkında en yetkili kişiden bilgi almış oluruz.