🔬 SÜLFAMİDLER VE ANTİBİYOTİKLER (658)
Sülfamidler ve antibiyotikler, bakteriyel enfeksiyonlarla mücadelede devrim yaratan ve modern tıbbın temelini oluşturan iki ana ilaç grubudur. Bu ilaçlar, 20. yüzyılda insan sağlığı ve ortalama yaşam süresi üzerinde muazzam bir etki yaratmıştır.
Sülfamidler (Sülfa İlaçları)
- Tarihçe: Antibiyotiklerden önce keşfedilen ilk etkili sentetik antibakteriyel ilaç grubudur. 1930’larda Alman bilim insanları tarafından geliştirilmiştir.
- Çalışma Prensibi: Bakterilerin üremek için ihtiyaç duyduğu bir madde olan para-aminobenzoik asit (PABA)’nın yerine geçerek, bakterinin yaşaması için gerekli olan folik asit sentezini bloke ederler. Bu sayede bakterinin çoğalması durur.
- Önemi: Sülfa ilaçları, o dönemde tedavi edilemeyen birçok enfeksiyonun (zatürre, menenjit, idrar yolu enfeksiyonları) tedavisinde bir dönüm noktası olmuştur.
Antibiyotikler
- Tanım: Mikroorganizmalar (genellikle mantarlar) tarafından üretilen ve başka mikroorganizmaların (bakterilerin) büyümesini durduran veya onları öldüren doğal veya sentetik maddelerdir.
- Penisilinin Keşfi: Modern antibiyotik çağını başlatan olay, 1928’de Alexander Fleming tarafından penisilininkeşfedilmesidir. Fleming, Penicillium notatum küfünün, bakteri üremesini engellediğini gözlemlemiştir.
- Yaygın Kullanım: 1940’larda Howard Florey ve Ernst Chain tarafından büyük ölçekli saflaştırılması ve üretilmesiyle penisilin, II. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında yaygın olarak kullanılarak binlerce hayat kurtarmıştır.
- Çalışma Prensibi: Farklı antibiyotik sınıfları, bakterinin hücre duvarını bozmak, protein sentezini engellemek veya DNA/RNA kopyalamasını durdurmak gibi çeşitli mekanizmalarla çalışır.
Antibiyotik Direnci
Antibiyotiklerin yaygın ve yanlış kullanımı, bakterilerin ilaçlara karşı genetik olarak direnç geliştirmesine yol açmıştır. Antibiyotik direnci, günümüzde küresel bir sağlık tehdidi olup, yeni antibiyotiklerin geliştirilmesini ve mevcut ilaçların akılcı kullanılmasını zorunlu kılmaktadır.