İlkel insanların önce hangi hayvanla yakınlık kurabildiği kesin olarak bilinmemekle beraber, bugün birçok bilim adamı, kurtların ve yaban köpeklerin evcilleştirilmiş ilk hayvanlar arasında bulunduğunu ileri sürmektedirler. İlk çağlardaki kurtlar ve yaban köpekleri, sürülerle dolaşan ve insanlara saldıran et yiyici korkunç yaratıklardı.
Evcilleştirilmiş kurt ve yaban köpekleri aralarında çiftleşerek bugünkü köpek ırkını meydana getirmiştir. Gerçekten bazı köpek cinslerine bakarsak bunların kurttan inmiş olmaları fikrine pek aykırı bulamayız. Bazı bilim adamlarına göre köpekler, TOMARCTUS denilen bir tek hayvan türünden gelmektedir. Köpek (Canis familiaris), Omurgalı hayvanlardan, memeliler (Mammalia) sınıfının, etçiller (Carnivore) takımının, yarık-ayaklılar (Fissipedia) alt-takımının, köpeğimtiler (Arctoidea) üst familyasının, köpekler (Canidae) familyasına giren bir türdür. Bir köpeğin ömrü ortalama 15 yıldır.
Cinsi karışmamış köpeklere «Safkan», iki ayrı cinsin birleşmesinden üremiş köpeklere de «Kırma» denir. Köpeklerin 200’den fazla çeşidi vardır.
Köpek Cinsleri ve Sağladıkları Faydalar
Köpekler, kullanıldıkları amaca göre üç büyük bölüm içinde toplanırlar: Av köpekleri, Bekçi köpekleri ve Süs köpekleri. Batı ülkelerinde buna üç bölüm daha eklenir: Yarış, Yardım ve Koşum köpekleri.
1. İş, Yardım ve Koşum Köpekleri (Batı’da Yaygın Olanlar)
- Kurt Köpeği: Olağanüstü yetenekleri olan bu kurt köpekleri, polis köpeği olarak yetiştirilebildikleri gibi, kişisel koruma ve bekçilik görevlerini de büyük bir ustalıkla yerine getirirler.
- Alman Çoban Köpeği: Tüyleri posteki kılı gibi sert ve kabarık olan bu köpekler, güçlü oldukları kadar da akıllıdırlar. Çok büyük yorgunluklara katlanabilirler ve sürülerini büyük bir sadakat ve çalışkanlıkla korurlar.
- Danimarka Samsunu: En iri köpeklerden biri sayılır. Yerden yüksekliği bir metre, ağırlığı da elli kiloya yakındır. Tüyleri kısa olan bu hayvanlar, çok iyi birer bekçi köpeğidirler.
- Bokser: Kendine özel bir ağız-burun yapısı vardır. Sadık bir bekçi köpeği olan Bokser, sahibine pek bağlıdır. Çok kuvvetli çene ve pençeleri vardır.
- Senbernar: Alp’lerdeki meşhur Saint Bernard geçidinde yaşayan keşişler tarafından yetiştirilir. Dağ yamaçlarında yollarını kaybeden gezginlerin izlerini bulmak için kullanılan insancıl köpeklerdir. Yerden yükseklikleri 75 cm, ağırlıkları 100 kiloya yakındır.
- Eskimo Köpeği: Grönland’da yaşayan bu köpekleri Eskimolar kızaklarını çektirmek için kullanırlar.
2. Av Köpekleri
- İngiliz Tazısı: Bugün sadece bir yarış hayvanı olarak yetiştirilir. Kısa uzaklıklarda saatte 70 kilometrelik bir hıza erişebilirler.
- Afgan Tazısı: Avrupa’da pek seyrek rastlanır; pahalı bir süs köpeği olarak salonlarda yetiştirilirler. Kendi öz vatanı olan Afganistan’da ayılara ve parslara saldırdığı bile görülmüştür. Çok iyi bir bekçi köpeğidir.
- İtalyan Tazısı: Küçük boyda, sevilmekten hoşlanan nazik bir salon köpeğidir.
- Puanter: Olduğu yerden avını gösterme yönünden çok akıllı ve iyi çalıştırılmış olanları usta bir köpektir. Keklik türünden hayvanları avlamak için kullanılır.
- Seter: Batak ve sulak topraklarda kullanılır. İrlanda türünden olanların koyu sarı veya esmer tüyleri vardır.
- Horoz Mastı: Yaralanmış av hayvanını bulup getirmekte çok usta olan bu köpekler, iyi de yüzücüdürler. Evlerde salon köpeği olarak yetiştirilenleri çoktur.
- Porsuk Zağarı (Basse): Boylarına oranla ayakları çok kısa olan bodur köpeklerdir. Avda, toprak altında kazdıkları kovuklarda yaşayan hayvanları yakalamakta kullanılır. Şehirlerde bugün birer süs köpeği olarak beslenir.
- Domuz Zağarı: Tilki zağarlarından daha büyükçe olan bu cins, yaban domuzu avlarındaki atılganlığı ile kendini gösterir.
- Sert Kıllı Tilki Zağarı: Zağarların kendilerini evlerde sevdirmiş cinslerinden olan bu oynak ve canlı köpekler, özellikle fare yakalamakta ustadırlar.
- Yatkın Kıllı Tilki Zağarı: Küçücük boyuna rağmen en atılgan ve gözüpek köpeklerden sayılır.
3. Süs Köpekleri
Süs köpekleri, yetiştirilmeleri güç, çoğunlukla nazik ve küçük yapılıştı hayvanlardır. Bundan ötürü çok yüksek fiyatlara alıcı bulurlar.
- Malta Köpeği: Anayurdu Malta adasıdır. İnce, yumuşak, uzun tüyleri hayvanın ağzını, burnunu örter. Küçücük yapısı dolayısıyla pek sevilen bu hayvan çok neşeli ve hareketlidir.
- Pekin Köpeği: Kendine özel basık burnu ile tanınan bu süs köpeklerinin anavatanı Çin’dir.
- Tüylü Fino: Köpekler içerisinde en sadık ve akıllı olanlardandır. Sevilmek ve şımartılmaktan pek hoşlanır.
- Pomeranya Finosu: Boyunun ufaklığından beklenmeyen bir canlılık ve çeviklikte olan bu köpek, avını da hızla kovalayabilen neşeli bir hayvandır.
Köpek Nasıl Beslenir ve Bakılır?
- Beslenme: Köpeklerin et yiyen hayvanlardan olduklarını unutmamak gerekir. Bununla beraber her türlü yemek artıklarını da yiyebilirler. Nişastalı besinler uygun bir çeşni sayılmaz. Çok fazla olmamakla beraber taze sebzeler ve süt de verilebilir. Verilecek süt miktarı haftada iki litreyi aşmamalıdır. Yeteri kadar besleyici olmak şartıyla yetişkin bir köpek için günde iki öğün yemek kâfidir. Bir Buldog köpeğine, birinci öğünde yarım kilo çiğ et, ikincisinde de bir çanak dolusu çorba ve bisküi verilebilir. Haftada içeceği su miktarı da iki litreyi aşmamalıdır.
- Bakım: Köpekler, canlı ve hareketli hayvanlardır ve yapılarına uygun bir hayat sürmek zorundadırlar. Koşup oynamaya veya çalışmaya alışmış bir köpeğin, bir apartman dairesinde yaşaması zordur. Köpeğin yatacağı yer nemsiz ve kuru olmalı, böcek ve sineklere karşı da korunmalıdır. Sağlam bir kulübe yapmak en iyisidir. Sık sık fırça ve tarakla tüylerini temizlemek faydalıdır. Köpeği zincire bağlı bırakmak veya tasma ile gezdirmek doğru değildir. Hayvan, sahibinden sevgi ve anlayış bekler. Ona, itaat etmesini de öğretmek gerekir. Kötü bir şekilde eğitilen ve şımartılan köpeğin arsız ve yüzsüz olacağı beklenmelidir.