İsveç’in Litsbely bölgesinde bir mağaranın içinde bulunan bu iki öküzle (yalnız başları çizilmiş) üç çiftçi var. Soldaki resimde sabana koşulan öküzlerin tarlayı nasıl sürdüklerini göstermektedir. Sağdaki resimde ise, elindeki değnekle öküzlerini güderek tarla süren bir çiftçi görülüyor. Çiftçinin öteki elindeki yuvarlağın içi tohum dolu bir torba olması gerekir.
İlkel insan eline geçirdiği ucu kıvrık, büyük, kalın bir dal parçasıyla toprağı sürerdi. Yalnız bu hem çok zor, hem de çok yorucu oluyordu. İsveç’te bulunan bu duvar resimleri gibi, birçok yerde mağara duvarlarına yapılmış öteki resimler de, ilkel insanın kullandığı ilk âletlerden birinin saban olduğunu belirtmektedir.
Tarih bilginleri, insan topluluklarının sabanı icat edince göçebeliğe son verdiklerini söylerler. Gerçekten de öyledir. Çünkü hayvancılık ve avcılık göçebe bir hayat sürülmesini gerektirir. Tarla ekip biçen insanlar ise, belli bir yere yerleşmek zorundadırlar.
Bugün de tarımın belli başlı âleti saban ve onun geliştirilmiş biçimi olan pulluğun değişik tipleri dünyanın her yanında kullanılmaktadır.
Eski Uygarlıklarda Saban
Eski Yunanlılar tarlalarını sürerken öküzlerden yararlanıyorlardı. Böylece kısa zamanda daha geniş toprakları işleyebiliyorlardı.
Eski Mısırlılar uzun bu iş için insan gücü kullanıyorlardı. Sabanlarını kölelere çektiriyorlardı.
Sabanı Romalılar geliştirerek kolay kullanılır duruma getirdiler. Sabana demirden bir bıçak takmayı ve iki tekerlekli bir arabaya bağlamayı ilk düşünen de onlardı.
PULLUĞUN BAŞLICA PARÇALARI
- Bıçak: Toprağı dikine keserek ince bir yol açar.
- Uç demiri: Bu ince yol içinde ilerleyerek toprağı derinlemesine kazar.
- Kulak demiri: Bu geniş ve kıvrık demir, dikine kazılmış toprağı yukarı çekerek altını üstüne getirir.
- Ok (veya gövde): Pulluğun bütünlüğünü sağlar.
- Kabza (sap): Çiftçi pulluğu yöneten kolların bitimindeki kabzayı tutarak hem pulluğu, hem de hayvanları yönetir.
- Dişli tesbit vidası: Derinlik ve genişlik ayarının yapıldığı yerdir. Çiftçinin toprağı istediği derinlik ve kalınlıkta sürmesini sağlar.
Toprağı Sürmenin Amacı
Toprağı sürmekten amaç, onun ekilebilir duruma gelmesini sağlamaktır. Bunun için de toprağın kabartılması, havalandırılması, üzerindeki zararlı otların gömülmesi gerekir.
Resim, sürülmüş bir toprağın kesitini göstermektedir.
Modern tarımın uygulandığı ülkelerde pulluklar traktörlerle çekilmektedir.