Kuzey Kutbu kâşifi Robert Peary, yıllar süren denemelerden sonra 6 Nisan 1909’da Kutup Noktası’na nasıl ulaştı? Son yolculuğunda Eskimo kabilelerinin yardımı, Roosevelt gemisi ve son ekibin dramatik Kutup yürüyüşü. Başarısından sonra Amiral rütbesi alan Peary’nin hayatı ve Kutup Keşif Kulübü’nün rolü.
1909 yılı Eylül ayının ılık bir sonbahar akşamı Amerika’daki «Peary Kuzey Kutbu Kulübü» üyeleri tek kelimelik bir mesaj aldılar. Mesajda okunan tek kelime şuydu: “Sun” (Güneş). Bu, “Kuzey Kutbu’na” vardığı zaman heyetin göndermesi kararlaştırılan parolaydı. Evet, mesaj 6 Nisan 1909’da uzun bir yolculuktan sonra hedefine ulaşan Amerikalı Kutup kâşifi “Robert Peary’den” geliyordu. Böylece yeryüzünün varılması en güç ve tehlikeli noktalarından birine ilk olarak erişilmişti.
Peary, bu yolculuğu yıllardanberi hazırlıyordu. O, kendisini kesin zafere ulaştıran bu son seferinden önce birkaç defa daha yola çıkmıştı ama, gerek soğuk, gerek engin buz tarlalarım aşmakta karşılaştığı güçlükler yüzünden dönmek zorunda kalmıştı. Peary, bütün yoksunluğa karşı koyma cesareti ve bir yandan da “Eskimo’ların yardımıyla” 1909 yılının bir nisan günü yıllardır uğrunda savaştığı amansız hedefine vardı.
BAŞARMA HIRSI
Robert Peary son kader yolculuğuna çıkmadan önce uzun bir süre yolu üzerindeki Eskimo kabileleri arasında yaşamıştı. Onlar gibi giyinmeyi, yatıp kalkmayı öğrenmişti. Eskimo’lar gibi zıpkınla «kayak» denilen kayıklarla» avlanmaya alışmıştı. Aylarca «İgloo» adı verilen buz kulübelerinde yaşadı. Eskimo’ların dostluk ve güvenini kazandıktan sonra kadın, erkek, çocuk, yanına “yetmiş kişilik bir Eskimo kafilesi” alarak bunları «Roosevelt» adlı özel gemisine bindirdi. Ayrı olarak 250 köpek, kızaklar ve bol miktarda kumanya aldı. Sheridan Burnu’na varınca Peary, kışı burada geçirmeye karar verdi. 1909 yılı ocak ayında 23 kişilik bir kafile Kanada’nın en kuzey bölgesindeki Grant Arazisi’nin Kutba en yakın ucu olan Columbia Burnu’na vardı. Gerçek Kutup yolculuğu burada başlıyordu. 22 Şubat günü yola çıktılar. Kafile içindeki ekiplerin ayrı ayrı menzillere erişmesi kararlaştırılmıştı. Birinci ekip 85° 33′, İkincisi 86° 33′, üçüncüsü de 87° 47′ kuzey enlemlerine vardılar. Ama hedeften daha 250 km. uzaktaydılar. Son ekip “Robert Peary’nin kumandasında” hareket etti. Grupta altı kişi vardı. Peary, zenci uşağı ve dört Eskimo, “1909 yılı 6 nisanında Kuzey Kutbu’na varanlar bunlardı”.
TEHLİKELİ YOLCULUK
Yolculuk, insanüstü bir direnme gücü gerektirecek kadar yorucu ve tehlikeliydi. Kızaklar buz tarlaları üzerinde karış karış ilerlerken dondurucu bir soğuk insanın iliklerine işliyor, ekiptekilerin bütün kuvvetini sanki kemiriyordu. Yer yer çatlamış olan buz tabakalarını geçmek için yürüyüşe zaman zaman ara vermek gerekiyordu. Mart ayının başlarında bütün ekip eriyen buzların yeniden donmasını beklemek, altı gün açık arazide konaklamak zorunda kaldı. Daha Kutba varmak için aşağı yukarı kırk günlük bir yürüyüş gerekiyordu. Yeryüzünün sıcak bölgelerinde yaşayan insanların akıl erdiremiyeceği bu korkunç yürüyüşü başarıyla sona erdiren Robert Peary, Kutup Noktası’na “Amerikan bayrağını” dikerken hatıra defterine şu satırları yazıyordu: «Tanrım, işte Kutba vardık. Üçyüz yılın ümidi, yirmi yıllık çabalarımın hedefi, artık benimsin»
ROBERT PEARY’NİN HAYATI
Bir Amerikan deniz subayı olan Robert Peary, 1856’da A. B. D.’nin Pensylvania Eyaleti’nde Cresson Springs’de doğdu. 1881’de gemi mühendisliği öğrenimini tamamlayan Peary, 1886 (henüz otuz yaşında iken) “Grönland’a ilk kuzey seferini” yaptı. Bu büyük adanın 160 km. içlerine kadar kızaklaVla ilerlemeyi başardı. 1891 yılında «Philadelphia Bilimler Akademisi» onu Grönland’ın en kuzey noktasına kadar bir keşif seferi yapmakla görevlendirdi. Peary, 82° kuzey enlemine kadar ulaştı. Bu seferinden sonra Peary, Grönland’a 1893 ve 1895’te iki büyük keşif yolculuğu daha yaptı.
«PEARY KUZEY KUTBU KULÜBÜ»
1897’de Peary, amacı Kuzey Kutbu’nu keşfetmek olan “Peary Kuzey Kutbu Kulübü” nü kurdu. 1898 ve 1902 yıllarında Kutup yolu üzerindeki Grönland ve Grant Arazisi’ndeki araştırma ve konaklama üsleri meydana getirdi. 1898 yılındaki gezileri sırasında uzun bir sefer dönüşünde ayakları donma tehlikesi geçiren Peary, 1900 yılına kadar çalışmalarına ara yermek zorunda kaldı. 1905’te giriştiği son deneme yolculuğunda 87° 5′ kuzey enlemine erişti. Böylece kendinden önce Norveçli kâşif Nansen’in vardığı en uzak noktayı, da geride bırakmış oluyordu. Korkunç bir sebat ve direnme örneği veren Peary, ancak “1909 yılında, elli üç yaşındayken” hayatı boyunca amaç edindiği büyük hedefine vardı.
Yurduna dönüşünde Robert Peary’ye her yandan şeref ve unvanlar yağdı. Kendisine “Amirallik” rütbesi verildi. Hiçbir tehlikeden çekinmeksizin inandığı gaye uğrunda büyük yorgunluk ve eziyetlere göğüs germiş bir insan böylece irade ve azminin mükâfatını görmüş oluyordu. Peary, “20 Şubat 1920’de Washington’da öldü”. Bugün Kuzey Kutbu, hergün üzerinden kıtalararası uçuş yapan sayısız uçağı selâmlarken uğrunda ömrünü harcayan büyük insanı saygıyla anmaktadır.