📌 Robert Koch: Mikrop Avcısı
Orta Almanya’nın küçük bir vadi köyü olan Klausthal’de çocuklar oyun oynamak için kalabalık gruplar meydana getirme alışkanlığındaydılar. Bunlar arasında Koch adında bir madenci mühendisin küçük oğlu da vardı. Robert adındaki bu çocuk da başlangıçta akranları gibi gruplardan birine katılırdı ama sık sık yalnız başına kalıp çevresini incelemekten çok daha fazla hoşlanırdı.
Çocukların “Hırsız-polis” oyununa can attıkları ya da pul biriktirmekle avundukları yaşlarda Robert, çiçeklerin ve böceklerin adlarını öğreniyor, kelebeklerin kanatlarını inceliyor ve kendi kendine bunların nasıl olup da bu kadar ince bir güzellikle yaratılabildiklerini soruyordu. Kanatları hareket ettiren hangi güçtü? Bir hamam böceğinin de yüreği var mıydı? O da solunup duyabiliyor muydu? İşte Robert Koch bütün bunları bilmek istiyordu.
Yavaş yavaş onda geziye çıkmak, yeni ülkeler tanımak özlemi uyandı. Okuduğu ilginç kitaplarda, rastladığı konuları, sözü geçen yerleri, insanları, göz kamaştırıcı zenginlikleriyle görüp inceleyecekti.
✨ Hayatı ve Eğitimi
Robert Koch, çocukların kalabalık gruplarla toplanıp oyunlar oynadıkları Klausthal köyünde doğdu (Aralık 1843). Parlak bir başarıyla geçen ilk ve orta öğrenim yıllarından sonra Göttingen Tıp Fakültesi’ne yazıldı. Klausthal köyünde oyundan ayırdığı zamanları çevresini incelemekle geçirmekten hoşlanan Robert, fakültede geçirdiği yıllar süresince de ağırbaşlı tutumuyla arkadaşlarının alay konusu oluyordu.
Gerçekten de üniversitelilerin aralarında düzenledikleri eğlencelere o hemen hiç katılmıyor, günlerini fakülteyle yatıp kalktığı oda arasında geçiriyor, derslerinden başka bir şey düşünmüyordu. Durmadan okuyor, rahat ve metotlu çalışıyordu.
Böylece parlak bir diplomayla fakülteyi bitiren Robert Koch, Hamburg Hastanesi’nin hekim yardımcılarından birisine atandı (1862).
Bugün de olduğu gibi o yıllarda da Tıp Fakültelerinde her yıl bilimsel konular üzerinde ödüllü yarışmalar düzenlenirdi. Yine böyle bir yarışmada fakülte, sinir sistemiyle ilgili bir konunun incelenmesine ödül koydu. Robert Koch, yüz thalers elde etmekten çok konuya duyduğu derin ilgi ve bu fırsattan yararlanarak mikroskop üzerinde deneyler yapmak için yarışmaya katıldı. Jüri, birçok yarışmacı arasından Dr. Robert Koch’un incelemesinin üstün bir değer taşıyacağını kabul etti ve ona birincilik ödülünü verdi (Ekim 1864).
Bu olay, genç bilim adamının hayatında önemli bir dönüm noktası oldu. Gerçekten de bu başarıdan sonra onun laboratuvar çalışmalarına daha derin bir ilgiyle yaklaştığı dikkati çeker.
Genç doktor, iki yıl sonra çocukluk arkadaşlarından Emma Frantz ile evlendi (1866) ve Langenhagen kasabasına yerleşip mesleki çalışmalarına burada devam etmeye başladı. Daha sonra Reckewitz ve Wollstein şehirlerinde sekiz yıl kadar doktorluk yaptı (1872-1880). Doktor Koch, Wollstein’da sadece bir doktor değil, aynı zamanda bir dosttu.
🔬 Bilimsel Çalışmaların Başlangıcı
İyi kalpli, asil ruhlu ve çalışkan bir insan olan Koch, herkes tarafından derin bir sevgi ve saygıyla karşılanırdı. Ama o, kendisine karşı gösterilen bu derin ilgiyi hiçbir gün kötüye kullanmaksızın yorulmaz bir çabayla bilimsel araştırmalarına devam etti. Üstün bir değer verdiği insanların türlü hastalıkların pençesinde kıvranmalarından derin bir üzüntü duyuyordu. Bu hastalıkları meydana getiren nelerdi? Niçin oluyor da insanlar ansızın solup sararıyor, sonra bu dertlerden kurtulma gücünü kaybederek ölüp gidiyorlardı?
Genç bilim adamı, bu sorulara cevap bulabilmek için laboratuvarındaki mikroskobunun başında günlerce durup dinlenmeden çalışıyordu. Çeşitli deneylerden sonra bir gün boyama usulüne başvurdu. Bunun için birçok preparat meydana getirdi. Artık onun bakteriyolojik araştırmalarının ünü Almanya’nın en büyük bilim çevrelerine kadar yayılmıştı. Böylece bir gün Berlin Sağlık Kurulu üyeliğini üstlendiği haberi geldi (1880). Robert Koch, bu atamanın araştırmalarını geliştirme imkânı sağlayacağından ötürü büyük sevinç duydu. Gerçekten de bu kurulda göreve başladıktan iki yıl sonra verem (tüberküloz) hastalığıyla ilgili ilk, önemli araştırmalarını yayınlayacaktı.
💡 Tüberküloz Basilinin Keşfi
1882 yılında bir gece kocasının geç saatlere kadar yemeğe gelmemesinden kuşkulanarak Emma, heyecanla laboratuvara koştu. Genç kadını, Koch’un yardımcılarından Dr. Gaffky karşılayıp üzülecek bir şey olmadığını söyledi. Genç doktor, Robert Koch’un çalışırken rahatsız edilmekten hoşlanmadığını bildiği için onu laboratuvara sokmak istemedi. Ama Emma’nın direnişine karşı koyamayınca istemeye istemeye laboratuvarın kapısını çaldı. Başını mikroskoptan kaldıran Robert Koch, o anda kızmak şöyle dursun, sevinçli bir yüzle yardımcısına döndü: “Gel gel hele, şuraya bir bak neler göreceksin! Seni bir mucize şurada bekliyor“.
Büyük bir dikkatle mikroskoba eğilen genç asistan, bir cimri üzerine yerleştirilmiş akciğer parçasındaki dokular içinde kırmızı renge boyanmış birçok canlının kıpırdayıp durduğunu hayretle gördü. Ama doğrusunu söylemek gerekirse Gaffky’nin, bu gördüklerinden bir şey anlamadığı da söylenemezdi. “Bu, 261’inci preparat” diyen Robert Koch’un sevinçli sesini duyan genç asistan, tekrar mikroskoba kapandı ve resmi bir defa daha inceledi. Genç doktorun birden gözleri parladı ve “Sakın bunlar tüberküloz basilleri olmasın?” diye bağırdı. Bu hayret dolu sese cevap veren Dr. Koch: “Evet, evet olabilir. Neden olmasın?” demekle yetindi.
Şurada zavallı Emma, bütün insanlığı ölüme sürükleyen verem basilinin kocası tarafından meydana çıkarıldığının farkında bile değildi. Bu önemli keşif bütün dünya bilim çevrelerinde çok derin bir ilgiyle karşılandı ve büyük yankılar uyandırdı. Çomak biçimindeki bu mikroba «Koch Basili» denilmek suretiyle bu büyük bilginin adına bağlandı.
Robert Koch bundan sonra bulduğu verem mikroplarını, insan vücudu dışında, gliserinli et suyu içinde üretmeye çalıştı ve bunda da başarı sağladı. Mikrop kültürleri üzerinde basillerin morfolojik ve biyolojik bütün niteliklerini inceledi. Kültürler üzerinde yetiştirdiği verem basillerini öldürüp süzen Koch, bunları gliserinle karıştırma yoluyla 1890 yılında «Tuberculin» adını verdiği özel bir karışım buldu. Bu karışım hekimlikte verem hastalığının teşhis ve tedavisinde uzun süre değerli bir ilaç olarak kullanıldı.
🌍 Son Yılları ve Diğer Keşifler
Bu değerli buluşuyla dünya çapında bir ün sağlayan Dr. Koch, ünüyle kendisini bilimsel araştırmalarından alıkoyan bu şiddetli ilgi ve alakadan rahatsız oldu ve Koch, Romanya’daki araştırmalarına devam etmek için birkaç defa yurdunu terk etti. Çok genç bir asistanıyla birlikte Hindistan’a geziye çıkan Robert Koch, uyku hastalığı, malarya, tifüs gibi hastalıklar üzerinde derin araştırmalar yaptı. Kolera hastalığını meydana getiren basili de buldu. Bütün bu keşiflerinden ötürü kendisine büyük bir saygı gösterildi. Yeni konulardaki araştırmalarıyla ilgili on yedi eser yayımlayan Dr. Robert Koch, 1910’da yetmiş yedi yaşındayken kalp yetmezliğinden öldü.