Ömer Seyfettin kimdir? 1911’de “Genç Kalemler” dergisinde başlattığı “Millî Dil” hareketinin amacı neydi? Veterinerlikten öğretmenliğe, askerlikten yazarlığa uzanan hayatı, Magosa Sürgünü ve “Efruz Bey” tiplemesi gibi edebi mirası hakkında pratik bilgiler.
📝 Millî Dil ve Edebiyat İçin Çağrı
1911 yılında Selânik’te yayınlanan **”Genç Kalemler”** dergisinde genç yazar **Ömer Seyfettin**, millî bir dil ve edebiyat için çağrıda bulundu. Yanında arkadaşı **Ziya Gökalp** de vardı.
«Millî bir edebiyat meydana getirmek için her şeyden önce millî bir dil ister. Eski dil hastadır; hastalık, içindeki lüzumsuz ve yabancı dil kurallarıdır. Arapça, Farsça kurallarla yapılan çoğullar, isim ve sıfat tamlamaları bulundukça, dilimiz saf ve millî sayılmaz; bu dili kimse anlamaz; kitaplar satılmaz… Hareket zamanı gelmiş, hatta geçmiştir. Maziye, düne, eski zevke, alışkanlıklara aldanmaktan ve uymaktan vazgeçmeliyiz.»
Bu makale, basın ve edebiyat çevrelerinde geniş tartışmalara yol açtı ancak zaman, Ömer Seyfettin’in haklı olduğunu gösterdi.
🎖️ Ömer Seyfettin’in Hayatı ve Kariyeri
Ömer Seyfettin, 1884 yılı Şubatının son gününde babası Ömer Bey’in görevle bulunduğu **Gönen** kasabasında doğdu.
Askerî Eğitim ve Görevleri
- İstanbul’da “Mekteb-i Osmanî” ve Eyüp’teki “Baytar Rüştiyesi”ni (Veteriner Okulu) bitirdi.
- Edirne “Askerî İdadî” (Askerî Lise)’sine yazıldı. 1903’te **”Harbiye Mektebi”** (Harb Okulu)’ni piyade **mülâzım-ı saniliği** (teğmen)’yle bitirdi.
- İzmir’de üç yıl kıta görevinde bulundu. Rumeli’de ve Bulgaristan sınırındaki **”Yakorit Hudut Bölüğü”**nde görev aldı.
- 1910 yılında askerlikten ayrıldı ve Selânik’e geldi.
Balkan Savaşı ve Esaret
- Trablusgarp Savaşı’ndan sonra yeniden orduya çağrıldı ve Balkan Savaşı’na katıldı.
- Komanova’da Sırp’lara karşı yapılan savaşlarda bulundu. Bağlı olduğu birliklerin Yunanistan’a çekilmesi üzerine Yanya Kalesi’nde esir oldu.
- Bir yıl Yunanistan’da esir kaldıktan sonra İstanbul’a dönünce yeniden askerlikten ayrıldı.
Öğretmenlik ve Yazarlık
- 1914 yılında **Kabataş Lisesi Edebiyat Öğretmenliği**’ne atandı.
- Birinci Dünya Savaşı yıllarında **”Yeni Mecmua”**da makale ve hikâyeler yayınladı.
- Ömer Seyfettin, 6 Mart 1920’de hastalanarak hayata gözlerini kapadı.
✍️ Dilci ve Hikâyeci Ömer Seyfettin
Ömer Seyfettin, Türk Edebiyatı’nda bütün edebî değer hükümlerini değiştiren bir yeniliğin, **Türk yazı dilinin millileştirilmesi hareketinin** ta başında bulundu.
Millî Dil Hareketi
- O, yazı dilini yapmacıklı bir duruma sokan “Edebiyat-ı Cedide” (Servet-i Fünûn) anlayışına karşı çıktı.
- Osmanlıca’nın yapma bir dil olduğunu söyledi ve **Türkçe’nin bağımsızlığını yeniden kazanması gerektiğini** belirtti.
- **”Genç Kalemler”** dergisinde, konuşma dilimizin pek güzel bir yazı dili olabileceğini örneklerle gösterdi.
- Bu hareketin öncüleri, **arı Türkçe** ve yapmacıksız edebiyat anlayışını savunan Ömer Seyfettin ve arkadaşları oldu.
Kritik ve Toplumsal Eleştiri
Ömer Seyfettin, düşünce alanında da çağının en ileri düşünürlerinden biriydi. Körü körüne Batı kopyacılığına ve gerici anlayışa karşıydı. Toplumun türlü kötü ve yanlış düşüncelerini hikâyelerinde işlemiş, alay konusu yapmıştır.
- Efruz Bey Tipi: Birçok hikâyesinin kahramanı olan **Efruz Bey**, içinde yaşadığı toplumun aydın sınıfının bütün kusurlarını nefsinde toplamış bir tiptir. Yazar, bu tiple toplumun sahte değerleri kabul edip alkışlamakta gösterdiği saflığı yermek istemiştir.
📚 Ömer Seyfettin’in Eserleri
Ömer Seyfettin’in yazdığı **”Küçük Hikâye”**lerin sayısı 120’yi bulur. Yaşadığı çağın konuşma diline en yakın arı bir Türkçe’yle yazılan bu hikâyeler, ölümünden sonra arkadaşları tarafından toplanarak dokuz kitapta yayınlanmıştır. Başlıca eserleri şunlardır:
- “Harem”
- “Eshab-ı Kehfimiz”
- “İlk Düşen Ak”
- “Yüksek Ökçeler”
- “Bomba”
- “Gizli Mabed”
- “Asilzadeler”
- “Bahar ve Kelebekler”
- “Beyaz Lâle”
Ölümüne yakın günlerde yazmaya başladığı **”Foya”** ve **”Sultanlığın Sonu”** adlı romanları ise yarım kalmıştır. Ayrıca **”Mahcupluk İmtihanı”** adını taşıyan bir perdelik bir oyunu da vardır.