Norveç topraklarında Milattan önceki çağlara ait izler aramak boş yere vakit kaybetmek olur. Hatta yakın çağlara kadar bu ülkede ne büyük bir yapıt, ne de bağımsız milli bir kültüre rastlanabilir. Komşularıyla kah kardeşçe, kah çatışa çatışa yaşayan bu ülkenin insanları bizlere elle tutulur, gözle görülür bir uygarlık bırakmamışlardır. Sık sık anayurtlarından ayrılıp uzaklara gitmişler ve tarihlerini denizlere yazmışlardır.
Miladın ilk yıllarında Norveç’in kuzey bölgelerinde Lapon’ların yaşamakta olduğu görülür. Güney ve güneybatıdaki vadilerde ise İskandinav kavimleri oturuyorlardı. Bunlar yavaş yavaş Danimarka ve İsveç’teki ırkdaşlarından ayrı bir karakter kazanmaya başlamışlardı. İskandinav toplumu arazi sahibi kişilerin yönetimi altındaydı. Bunlar hiçbir hak ve hukuku, malı, mülkü olmayan köle ahaliyi yanlarında çalıştırırlar, bir yandan da kuzeydeki Lapon’larla alışverişte bulunurlardı. Her İskandinav kabilesi oturduğu vadide toplumsal, hatta siyasal bir bütün meydana getiriyordu. Her vadi kabilesi kendine bir kral seçerdi. Adeta vahşi bir hayat süren bu kabilelerin kralları maddi zevklere pek düşkündüler.
Viking’ler çağında (9 ve 11’inci yüzyıllar) topraksız köylülerin denizlere açılarak Shetland, Far Öer ve Orkney Adaları’nı ele geçirdikleri görülür. Büyük arazi sahipleri de kendi yönlerinden fetihlere giriştiler. Bir yandan ticaret, bir yandan da yakıp yıkma amacıyla Britanya Adaları’na saldırdılar. Hebrid Adaları’nı, Kuzey İskoçya’yı, birçok İrlanda limanını ele geçirip yağma ettiler. Hatta bazı Norveçli Viking beyleri İzlanda ve Grönland’a kadar uzanarak buralarda sömürgeler kurdular.
Norveç’in toplumsal hayatındaki bu dağınık göç durumu 9’uncu yüzyılda biraz yatışır gibi oldu. Harold I birçok Norveç beyliğini bir araya getirerek siyasal bir birlik kurdu. Ama onun ölümünden sonra birliğin üyeleri, kuzeydeki beylikler ve güneydeki Danimarkalılarla çatışmaya başladılar. 955–1000 arasında Olav Tryggvesson yönetiminde yeni ve büyük bir birlik meydana geldi. Nidaros başkent olarak seçildi. Norveç’in güçlenmeye başladığı bu sırada İngiltere ve Danimarka Kralı olan Büyük Knud ülkeye batıdan saldırdı. Norveçlileri Stiklestad Savaşı’nda yenilgiye uğrattı ve oğlu Sven’i Norveç Kralı yaptı. Ama Norveçliler onu ülkelerinden kovarak Olav I’in Magnus unvanıyla anılan oğlunu kral seçtiler (1035–1047).
🏰 ORTAÇAĞ VE SONRASI
Öfkeli Harold (1046–1066)’un krallığı sırasında Norveç’te Viking’lerin saldırgan ruhunun yeniden canlandığı görülür. Oslo şehrini kuran bu kral, Britanya Adaları’na saldırırken öldürülmüştü. Bazı Norveç beylerinin Haçlı Seferleri’ne katılmasından sonra Norveç’te Hıristiyanlık bütün şiddet ve softalığıyla ortalığa hâkim oldu. Kilisenin baskısı gittikçe arttı. Kilise, beğendiği kişilerden devşirme birtakım hanedan kurup duruyordu. Halkın denizci ruhu da yavaş yavaş ölüyordu. Balık ve tereyağından başka satacak şeyi olmayan Norveçliler uzun süre Almanların ekonomik egemenliği altında kaldılar. Buna paralel olarak Alman kültürü de bir daha çıkmamak üzere bütün Norveç’e yayılmaya başladı.
1397’de Kalmar Anlaşması’yla İsveç, Danimarka ve Norveç üçlü bir birlik meydana getirdiler. Ama gerçekte birlik Danimarkalılar tarafından yönetiliyordu.
1523’te bu birlik dağıldı. Rönesans’ın Norveç’e kadar uzanan etkileri milli şuurun uyanmasına yardım ediyordu. Buna rağmen Norveç 1814’te İsveç saldırısına uğramaktan kurtulamadı ve ancak 1905 yılında İsveç’ten ayrılabildi.
Norveçliler bir Danimarka prensini Haakon VII unvanıyla kendilerine kral seçtiler. Böylece Norveç tarihinde ilk defa olarak tam bağımsızlığına kavuşuyordu.
🗺️ NORVEÇ’İN COĞRAFYA DURUMU
Norveç kuzeyden güneye doğru uzanan sarp dağlarla doludur. Kıyılarda fiyord adı verilen girintili çıkıntılı binlerce körfezin dantela gibi işlediği bu dağlar zinciri Galdhopig Tepesi’nde 2.468 m yüksekliğe erişir. Kuzeye doğru vadilerin bütünüyle buzullarla kaplı olduğu görülür.
Norveç’te akarsular çok kısadır, yatakları üzerinde birçok çavlan meydana getirerek akarlar. Vadilerin arasına sıkışmış olan göller çok derindir. 514 m derinlikteki Hornindalsvatn Gölü buna örnektir. Göller Norveç topraklarının %4’ünü kaplar.
Norveç çok kuzeyde kalan bir ülke olmakla birlikte kıyı iklimi yumuşaktır. Atlas Okyanusu’nun kuzeyinden gelen sıcak su akıntısı (Gulf Stream) kıyıları yalayıp geçer. Buna karşılık iç bölgelerde hava çok serttir. Kışın sıcaklık –50°C’a kadar düşer.
🌾 TARIM VE EKONOMİ
Norveç’te ekilebilir topraklar pek az yer kaplar. Buna rağmen çiftçilik oldukça gelişmiştir. Patates ve tahıl, tarım ürünlerinin başında yer alır. En önemli tahıl ürünleri yulaf ve çavdardır.
Hayvancılık ancak ülkenin ihtiyaçlarını karşılayacak ölçüdedir. Norveç’in en önemli orman ürünü kerestedir. Çam kerestesi başta gelir. Ormanlar Norveç topraklarının 1/4’ünü kaplar.
Norveç’in en büyük zenginlik kaynağı balıkçılıktır. Milyonlarca balığın sığındığı fiyordlar balıkçılık için en elverişli sulardır. Morina, sardalya ve ringa en çok rastlanan balık türleridir. Norveç’e Kuzey Avrupa’nın balıkçılık merkezi denilebilir. Norveçlilerin çok iyi donatılmış bir balina avcı filosu vardır. Bu filo av mevsiminde okyanuslara açılarak aylarca denizlerde kalır.
Balıkçılıktan sonra Norveç’e en fazla gelir sağlayan ekonomi kaynağı ticaret donanmasıdır. 11.203.000 tonilato toplamındaki bu donanmayla Norveç, ülkeler arasında dördüncü sırayı işgal eder.
👑 SİYASİ YAPI
Norveç’in İsveç’ten ayrılmasından sonra halk arasında bir referandum yapıldı. Maksat, halkın Cumhuriyet ya da Krallık rejimlerinden hangisini seçeceğini tespit etmekti. Norveç halkı krallıktan yana oy kullandı. Danimarka Kralı’nın ikinci oğlu Haakon VII unvanıyla Norveç tahtına getirildi (26 Ekim 1905).
Norveç bugün anayasaya dayanan bir krallıkla yönetilir. Yönetim yetkisini elinde bulunduran kral bunu bakanlar kurulu aracılığıyla kullanır. Yasama yetkisi Millet Meclisi (Storting)’indedir. Meclis, “Lagting” ve “Odelsting” denilen iki siyasal bölümden meydana gelir.