🏺 Sümerler ve İlk İmparatorluk
📍 Sınırlarını Kıbrıs Adası’na kadar genişletmişti. Böylece, tarihte ilk imparatorluk kurulmuş oluyordu.
📉 M.Ö. 2200 yılına doğru bu imparatorluk yıkıldı. Mezopotamya şehirleri birbirlerine düşman oldular. Karışıklıklar uzun yıllar sürüp gitti. Bu karışıklıklardan Sümerler yararlandılar. Yeniden güçlendiler. Başkentleri Ur Şehri tekrar canlandı. Birçok yeni yapı ve sanat eseriyle bezendi. Bu yapılar arasında, Babil Tapınağı’nın ilk modelleri olan «Ziggurat» denilen tapınaklar da vardı.
🗿 Bir Sümer kenti olan Lagas’ın Kralı Gudea’nın büstü. M.Ö. 16’ncı yüzyılda yaşadı. Çok kültürlüydü, dine ve güzel sanatlara karşı büyük bir ilgisi vardı.
👑 Birinci Babil İmparatorluğu (M.Ö. 1793–1595)
📜 1’inci paragraf: Eğer bir kimse bir başkasını, adam öldürmekle suçlar ve bunu ispat edemezse idam edilir. 📜 21’inci paragraf: Eğer bir kimse kendine ait olmayan bir eve zorla girerse idam edilir ve oraya gömülür. 📜 48’inci paragraf: Eğer bir kimsenin başkasına borcu varsa ve Fırtına Tanrısı Abad onun toprağına sel getirip evini yıkar veya kuraklıktan ötürü tarlasında buğday yetişmezse, borcu ödeme zorunluluğu ortadan kalkar.
⚖️ İşte ünlü Kral Hammurabi’nin Mezopotamya halkı için yazdığı kanunların birkaç maddesi bunlardır. Bu büyük adam, M.Ö. 1793’ten 1750 yılına kadar 43 yıl hükümdarlık yapmıştı. Sümer uygarlığı, uzun süren bir çöküş döneminden sonra Kral Hammurabi zamanında yeniden canlanmıştır. Bu değerli hükümdar, düşmanı olan şehir-devletleri savaşarak egemenliği altına almış ve başkent olarak Babil Şehri’ni seçmişti. Zamanımızda bile değerli olan hukuk kanunlarıdır. Hammurabi, yaşadığı güne kadar kullanılan kanunların hepsini toplamış ve bunları ileri bir düzeye geliştirmişti. «Çivi Yazısı» ile bir büyük siyah taşa kazılmış bu kanunların tamamı bugün Paris’teki Louvre (Luvr) Müzesi’nde saklanmaktadır.
🏛️ Hammurabi’nin hükümdarlığı tarihte «Birinci Babil İmparatorluğu» diye anılır. Bu egemenlik, kuruluşundan 200 yıl sonra, Hammurabi’nin ölümü üzerine, doğudan ve batıdan gelen istilacı kavimler tarafından yıkılmıştır. Sümer uygarlığı 2000 yıl kadar sürdükten sonra ortadan kaybolmuş, yerini Dicle Irmağı’nın kuzeyindeki dağlık bölgelerde yerleşmiş olan Asurlular almıştır.
⚔️ Asur İmparatorluğu (M.Ö. 1115–606)
🗡️ “Ben, kenti ele geçirdim, yağma ettim. 3000 askerini esir aldım. Birçoğunu ateşlerin arasına attım. Ellerini, parmaklarını kestirdim. Burun ve kulaklarını koparttım. Çoğunun gözlerini oydurup kör ettirdim. Kesik baş ve diğer organlarını bir araya yığdım … Daha sonra şehri yaktırdım, yerle bir ettim.”
📖 Asur Kralı Asurbanipal, tarihi yazıtlarında hayatını böyle anlatır. Okuduğunuz birkaç cümle, bu toplumun karakterini iyi belirtir: Savaşçı ve zalim! Asurbanipal Mezopotamya’yı, İran’ı, Fenike’yi, Filistin’i ve Mısır’ı egemenliği altına alıp imparatorluk kurmuştu. Başkenti, Dicle kıyısındaki Ninova Şehri’ydi.
🔥 Bu sıralarda Babil’liler Asur egemenliği altında yaşıyor ve başlarındaki bu zalim yönetime ve insanlara karşı bir isyan çıkarma fırsatını arıyorlardı. Sonunda Med’ler ile anlaştılar. Başkent Ninova’yı kuşattılar. Kendilerine yapılmış tüm kötülüklerin öcünü almak için M.Ö. 606 yılında şehri yakıp yıktılar, Asurluları öldürdüler. Böylece büyük Asur İmparatorluğu sona erdi.
🏛️ İkinci Babil İmparatorluğu (M.Ö. 606–538)
🏙️ Ninova’nın zaptedilmesinden sonra Babil Kenti, Mezopotamya şehirleri arasında yeniden önem kazanmaya başladı. Sanatçıların ve devlet adamlarının büyük çabasıyla güzellik ve kuvvet kazandı. Babil Hükümdarlığını yöneten devlet adamlarının en ünlüsü Nobukodonosor adını taşır. Suriye ve Filistin’i böylece, ilk kez Hammurabi tarafından kurulan Babil İmparatorluğu, bir süre Asurlular’ın egemenliği altında kaldıktan sonra, yeniden canlanmış oldu. Bu hükümdarlık «İkinci Babil İmparatorluğu» diye anılır.
⚠️ Ancak bu imparatorluk uzun ömürlü olamadı. Doğu yönünden yeni ve kuvvetli bir kavim gelmiş, imparatorluğu tehdit etmeye başlamıştı. Bunlar Pers’lerdi (İranlılar). M.Ö. 538 yılında Pers Kralı Kiros (Keyhüsrev = Kurus) yönetimi altında savaşan Pers’ler Babil’i aldılar. Bu kez istilacı kavim katliama girişmemiş, ahaleye insaflı davranmıştı.
📉 Pers istilasından sonra Babil’de ve bütün Mezopotamya’da çöküş başladı. Yüzyıllar boyunca bu topraklar sırasıyla Pers’lerin, Romalıların, Arapların, Türklerin egemenliği altına girdi. Irmaklar eskisi gibi bol sularla coşkun akmıyor, eski uygar şehirlerden geriye sadece yıkılmış duvarlar kalıyordu.