🍎 MEYVALARIN ÇEŞİTLİ BÖLÜMLERİ NASIL OLUŞUR?

MEYVA ANATOMİ

Meyva, bitkinin çiçeğinde meydana gelen ve o bitkinin tohumunu taşıyan bir oluşumdur.

Meyva denince çok defa bitkinin insan veya hayvan tarafından yenilebilen bir bölümü akla gelir: Yemiş. Ama şurası muhakkak ki yenilsin veya yenilmesin meyva, yalnız çiçekli ve meyvalı bitkiler (Phanerogameac) dünyasına özgü bir oluşumdur. Çiçeksiz bitkilerin meyvası olmaz.

Meyvaların çok çeşitli biçimleri vardır. Buğday taneleri, devedikeni veya hindiba bitkisinin kanatlı meyvaları, bakla ve bezelye gibi bitkilerin badıç adı verilen ve iki parçalı bir kılıftan meydana gelen meyvaları, bu çeşit zenginliğinin en güzel örneklerinden sayılırlar.

Bu arada tane gibi bir tek parçadan meydana gelen meyvalara yanlışlıkla tohum adını verdiğimiz de olur, halbuki tohum bu tane–meyvanın içinde bulunmaktadır.

🌸 ÇİÇEKTEN MEYVAYA DOĞRU

Çiçeğin kısa bir ömrü vardır. Onun görevi yumurtalıkta döllenme denilen olayın meydana gelmesini sağlamaktır. Yumurtalık, çiçeğin ana bölümüdür. Tozlaşma yoluyla etrafa yayılan çiçek tozları yumurtalıkta döllendikten sonra meyvanın oluşumu başlar. Çiçeğin bu oluşuma katılmayan bölümleri dökülürler.

Evet, “gerçek” bir meyva yumurtalıktan oluşur. Ama bazı bitkilerde meyva, yumurtalıktan başka bölümler tarafından meydana getirilir. Örnek: Çiçek tablası bunun için elverişli bir çiçek bölümüdür. Bu tip meyvaya “yalancı” meyva denir.

Meyva yumuşak ya da sert olsun, ister bir tane, ister çok sayıda tohum kapsasın daima “kabuk” adı verilen bir kılıfla çevrilidir. Bunun en güzel örneği Zeytin ve Elma tipi meyvalarda görülür.

🌱 MEYVANIN ÖNEMİ

Meyvanın en önemli görevi şüphesiz kendi türünün devamını sağlamaktır. Bu da meyvanın içindeki tohumlar aracılığıyla olur. Meyva kendi soyunun devamını sağlayan ve tohum denilen bu nazik yapılıştaki parçayı koruyucu özelliktedir.

Meyvaların çok çeşitli yapılışta olmalarının sebebi şudur: Her bitki türü kendine en uygun çoğalma yolu, tohumlarını yayma usulüne başvurma zorunluluğundadır. Bu da tohum kılıflarının yani meyvaların çok çeşitli olmasına yol açar.

Örnek: Bazı meyvalar kanatlı yapılıştadır, rüzgâr onları uzaklara kadar götürebilir.

🍑 ŞEFTALİ (Zeytin tipi meyva)

Yumurtalıktan oluşan meyvalardandır.

• Meyva sapı: Çiçek sapının daha güçlenmiş ve kalınlaşmış durumudur. Zeytin tipi meyvanın sapı biraz kısacadır. Elma tipi meyvada olduğu gibi çiçek tablasının hemen kökünden çıkar.
• Meyvadışı: Meyvanın dış kabuğu da denilen bu bölüm çeşitli renklerdedir. Meyvayı bir zar veya deri gibi örter.
• Meyvaortası: Meyvadışıyla meyvaiçi arasındaki bölümdür. Etli ve genellikle sulu bir yapıya sahiptir. Yemişlerin yenilebilen lezzetli bölümü burasıdır. Anatomik yapı yönünden orta kabuk adı da verilir.
• Meyvaiçi: Tohumun bulunduğu bölümü çevreleyen kabuktur. Anatomik bakımdan iç kabuk da denir. Sert ve odunsu bir yapıdadır.
• Kabuk (Meyva kılıfı): Meyvadışı, meyvaortası, meyvaiçi hepsi birlikte tohumu çevreleyen meyva kılıfını yani kabuğu meydana getirirler.

🍏 ELMA (Elma tipi meyva)

Yumurtalık ve çiçek tablasından oluşan meyvalardandır, yani yalancı bir meyvadır.

• Meyva sapı: Çiçek sapının kalınlaşmış durumu olup zeytin tipi meyvanın sapından daha uzundur.
• Kabuk (Meyva kılıfı): Elma, yalancı bir meyva olduğundan meyva kılıfı da bu yalancı meyvanın içinde kalır. Çünkü meyva kılıfı gerçek meyvanın bir oluşumudur. Bu kılıf saydam çeperlerle ayrılmış beş bölmeden meydana gelmiştir. Her bölmede birer tohum vardır. Beş bölme çeperi elma çiçeğinin beş meyva yaprağını karşılar. (Gerçek meyva, yumurtalığın yanı meyva yapraklarının oluşumudur.)
• Elma–tipi meyvanın yalancı meyva bölümü ise yenilen bölümüdür. Yumurtalığın etrafındaki çiçek tablasının şişerek yumurtalığı yani gerçek meyvayı çevrelemesiyle oluşur. Bu bölüm sulu et bölümüyle en dıştaki zardan meydana gelir.