Kuvvet ve sağlamlığın sembolü meşe ağacı nedir? Türkiye’de en çok bulunan Palamut Meşesi’nin dünya pazarındaki yeri ve Tanen maddesinin sepicilikteki kullanımı. Taş meşe, Pırnal meşesi ve Mantar meşesi türlerinin özellikleri ve meşe kerestesinin demiryolu traversi, fıçı yapımında kullanımı.
🌳 Meşe: Kuvvet ve Sağlamlığın Sembolü
Büyük Fransız şairi La Fontaine’in “Meşe ve Sukamışı” adlı masalında sözünü ettiği, **”ayakları toprağın derinliklerine, başı göğe eren”** ulu ağaç Meşe’dir. Kuvvet ve sağlamlığın sembolü olan meşe, heybetli görünüşü, meşin gibi sağlam yaprakları ve kalın kabuğu ile diğer ağaçlardan ayrılır.
Meşe ağacı, **Kayıngiller (Fagaceae)** familyasının **Meşe (Quercus)** cinsindendir. Yaklaşık 200 kadar türü; Avrupa, Amerika ve Batı Asya’nın çeşitli bölgelerine yayılmıştır.
🔍 En Tanınmış Meşe Türleri
Taş Meşe (Kış Meşesi) ve Piramit Meşe
Bu iki tür, Avrupa’da en yaygın olanlardır. Piramit meşenin meyveleri saplıdır, bu da belirgin bir ayrıntıdır. Bu türler:
- 40 metreye kadar yükselir ve 300 yıl yaşayabilirler.
- Kabukları çatlak ve yırtıklarla dolu olup, gövdeye kırışık bir görünüş verir.
- Keresteleri çok dayanıklıdır; mobilya yapımında ve demiryolu traverslerinde güvenle kullanılır.
Pırnal Meşesi
Akdeniz Bölgesi ülkelerine has ve boyu 25 metreyi bulan bir türdür. Çoğunlukla zeytin ağaçlarıyla birlikte bulunur. **Yaprakları her mevsim yeşil kalır**.
Mantar Meşesi
Yaprakları her mevsim yeşil kalan bu türün gövdesi kısa ve kıvrımlıdır. Kabuğu üzerindeki **mantar katmanı** kalındır ve endüstriyel olarak kullanılır. Soğuk iklimi sevmez, bu yüzden Akdeniz Bölgesi ülkelerinin dışında rastlanmaz.
- Mantar verme ömrü 100 yılı geçmez.
- Mantar endüstride çok aranan bir maddedir.
Tüylü Meşe
Orta büyüklükte bir türdür. Yapraklarının alt yüzleri çok ince bir tüy tabakasıyla örtülüdür. Akdeniz ülkelerinde Taş meşenin yerini alır ve kireçli dağ yamaçlarında da yetişir.
🇹🇷 Türkiye’de Palamut Meşesi ve Kullanımı
Palamut meşesi (Quercus aegilops)‘nin en çok bulunduğu ülke **Türkiye’dir**. Dünya piyasalarındaki palamutun %73’ünü Türkiye sağlar. Özellikle Ege ve Marmara Bölgeleri’yle Akdeniz Bölgesi’nin Antalya bölümündeki meşeliklerden elde edilir.
Tanen Maddesi ve Sepicilik
Meşe yaprakları üzerinde bazı böceklerin ısırması sonucu oluşan **”Mazı”** adı verilen düğmeler bulunur. Bunların ve meşe kabuğunun içinde **”Tanen”** adı verilen bir kimyasal cevher bulunur.
- Tanen, hayvan derilerinin çürümesini önleyen bir maddedir ve bu nedenle **sepicilikte** (deri işleme) kullanılır.
- Meşe palamutları, domuz ve hindilerin pek sevdikleri bir besin maddesidir.
🪵 Meşe Ağacı Kerestesinin Kullanıldığı Yerler
Sağlamlığı ve dayanıklılığıyla tanınan meşe kerestesi çok çeşitli alanlarda kullanılır:
- Demiryolu traversi olarak geniş ölçüde kullanılır.
- “Torak” denilen kömürleştirme kümbetlerinde odun kömürü durumuna getirilir.
- Çeşitli sıvı **fıçılarıyla** (özellikle alkollü içecekler için) yüksek nitelikte mobilya ve duvar kaplama levhaları yapılır.
👡 Meşe Mantarının Üretimi ve Kullanılışı
Mantar meşesinden mantar elde etmek için gövdenin dip tarafında ağacın 20-40 cm çevre uzunluğuna ulaşmasını beklemek gerekir. Mantar elde etme süreci şöyledir:
- Meşe 40 yaşına gelinceye kadar **”erkek mantar”** denilen düşük nitelikte ürün verir (linolyum yapımında kullanılır).
- Bundan sonra mantarın niteliği yükselir ve her yedi yılda bir ürün alınmaya başlanır. Bu cins mantara **”dişi mantar”** adı verilir.
Dünyada meşe mantarının yıllık üretimi 300.000 tonu bulur. Mantar; şişe tıpaları, kundura tabanları, cankurtaran yelekleri yapımında ve binaların duvarları arasında **soğuk, sıcak ve gürültü yalıtıcı bölmeler** olarak kullanılır.