Köpek Balığı’nın, Asya ve Afrika’daki bazı yırtıcı hayvanlarla birlikte ortak bir ismi vardır: «İnsan Yiyici». Gerçekten bu canavarların çoğunlukla sıcak denizlerde, kazaya uğramış insanlarla kıyıdan biraz açıkta yüzenlere saldırıp parçaladıkları sık sık işitilir. Köpek Balıkları’nın bu saldırganlığını önlemek ve onları tehlikesiz bir duruma getirmek için çalışmalar yapan uzmanlar, birkaç yol bulmuşlardır. Bunlardan biri sarı renkli cankurtaran yelekleri, öbürü de «Köpek Balığı Yağı»dır. Uzmanların yaptığı incelemeler, Köpek Balıkları’nın sarı renge ve kendi yağlarını sürünen insanlara her zaman saldırmadıklarını ortaya koymuştur.
Köpek Balıkları’nın en üstün özelliği, bunların çok iyi yüzücü olmalarıdır. Üstün bir güce sahip olan bu türden balıkların iskeletleri dışında bütün vücutları kaslardan meydana gelmiştir. Bu kaslar içinde en güçlüsü, balığın başından başlayıp, vücudunun her iki yanından kuyruğuna kadar giden uzun kaslardır. Bu kaslar, Köpek Balıkları’nın iyi yüzücü olmalarını sağlar. Örnek olarak Pamuk Balığı’nın bir denizaltı gemisinin üç katı hızla denizin derinliklerine inebildiğini gösterebiliriz. Köpek Balıkları hiç uyumazlar. Sürekli olarak yüzer ve av peşinde koşarlar. Bu canavarlardan biri yaralanınca öbürleri onu hemen parçalarlar. Onların bu canavarlığı üzerinde bir fikir sahibi olmak için, yaralanmış bir Canavar Balığı’nın kendi iç organlarını yediğini söylemek yeterlidir.
🧪 KÖPEK BALIKLARI’NIN YARARLARI
Küçük boyda olan Köpek Balıkları’nın eti lezzetlidir. Bazı türlerinin derileri, zımpara kâğıdı yerine sert maddelerin parlatılmasında ve kösele endüstrisinde kullanılır.
Karaciğerlerinde, bol vitaminli bir yağ bulunur. Çin’liler, bunların yüzgeçlerini kurutarak yerler.
Dişlerinden süs eşyası yapılır.
🧬 KÖPEK BALIKLARI’NIN ÖZELLİKLERİ
Köpek Balıkları’nın iskeletleri esnek bir kıkırdaktan meydana gelmiştir. Suda kaynatılan bu kıkırdak, jelâtin olur. Yalnız, iskeletlerinin bazı bölümleri kireçli olduğundan serttir.
Kafatasları kıkırdaktan bir kutu gibidir. Çene kemiğinin kafatasıyla bağlantısı çok yalındır. Yakalanan bir Harhariyas’ın en kolay ayrılan yeri çenesidir. Köpek Balıkları’nın derisi çok dayanıklıdır. Bu derinin çeperleri pütürlüdür. Plâkoyid denilen pulları çok serttir. Ağızlarının çevresindeki sert pullardan keskin dişlerine derece derece bir geçiş görülür.
Çok keskin olan dişleri, koparıp aldığı avlarını çiğnemeye yaramaz, canavar onları bütün bütün yutar. Sindiremediği besinleri kusarak dışarı atar. Düşen dişlerinin yerine yenileri çıkar. Köpek Balıkları’nın solungaçları vücutlarının yanlarında, birbirine koşut yarıklar durumundadır.
Köpek Balıkları, sıcak ve ılıman denizlerden soğuk denizlere kadar bütün sahil ve açık denizlerde yaşarlar. Yüzeye yakın yerden dibe kadar değişik derinliklerde dolaşan 150’ye yakın türü vardır.
🧭 KILAVUZ BALIĞI
Köpek Balıkları’nın altında yüzen bu balığa Kılavuz Balığı denir. Önceleri bu balıkların, Köpek Balıkları’na yol gösterdiği sanılırdı. Ama bugün, bunların Köpek Balıkları’ndan arta kalan av parçacıklarıyla beslendikleri ve onların altında bu amaçla yüzdükleri anlaşılmıştır. Köpek Balıkları’nı izleyen Kılavuz Balıkları, yorulup geri kaldıkları zaman, arkadan gelen öbür Köpek Balıkları’na yem olurlar.
🧲 YAPIŞKAN BALIĞI
Yapışkan Balığı’nın boyu 90 sm.’i bulur. Bu balık asalak bir hayvandır. Köpek Balıkları’nın derisine yapışıp kendisini taşıtır. Arasıra, artığını yemek için Köpek Balıkları’ndan ayrılır ve sonra yapıştığı yere tekrar döner.
Yapışkan Balığı’nın yapışma organı başının üzerinde bulunan disk biçiminde bir çekmendir. Bu çekmen o kadar güçlüdür ki Yapışkan Balığı onu, deniz kaplumbağalarını ve büyük balıkları avlamak için «canlı bir olta» olarak da kullanır.
🧾 KÖPEK BALIKLARI’NIN ÇEŞİTLİ TÜRLERİ
- 🐱 KÜÇÜK KEDİ BALIĞI: Uzunluğu 30–80 sm. arasında değişir. Sert derisi eski çağlarda, çoğunlukla tahta, fildişi ve maden parçalarını parlatmada kullanılırdı. Genellikle kıyılara yakın kumlu deniz diplerinde yaşar.
- 💤 HARHARİYAS: 2–3 m. uzunluğunda. Derisi çok dayanıklı ve esnektir, kösele olarak kullanılır. Vurdumduymaz yapısından dolayı kolay avlanır. Balıkçılar arasında «uykucu» diye anılır.
- 🧟 PAMUK BALIĞI: 6–7 m. uzunluğunda. En korkunç «İnsan Yiyici»lerden biridir. Gemilerden atılan artıkları takip eder. Midesinden çıkanlar: koyun kafası, domuz artığı, köpek leşi, ayakkabı, 100 kilo et, şişeler… Saatte 30 mil hızla yüzer.
- 🐯 KAPLAN HARHARİYAS: 6–7 m. uzunluğunda. Derin ve sıcak denizlerde yaşar. Yunuslara ve insanlara saldırmak için kıyılara sokulabilir.
- 🔨 ÇEKİÇ BALIĞI: Kafası çekice benzer. 4–5 m. uzunluğundadır. Yavrular, dişi balığın içinde gelişen yumurtalardan doğar.
- 👹 CANAVAR BALIĞI: En korkunç «İnsan Yiyici»dir. 12 m. uzunluğunda, 1200 kg ağırlığında. Dişleri 7,5 cm.
- 🪃 SAPAN BALIĞI: 5–6 m. uzunluğunda, 500 kg ağırlığında. Uzun kuyruğunu sallayarak balıkları sersemletir.
- 🐋 DEV HARHARİYAS: En büyük yaşayan balıktır. 18 m. uzunluğunda, 7 ton ağırlığında. Küçük balıklarla beslenir. Karaciğerinden 600 litre yağ elde edilir.
- 🧼 ÖZ KÖPEK BALIĞI: 100–150 sm. uzunluğunda. Atlas Okyanusu ve Akdeniz’in çamurlu diplerinde yaşar. Yumuşakçalar ve kabuklularla beslenir. Kuzey Avrupa’da füme, Fransa’da taze olarak yenir.