Kavak yetiştirilen modern bir tarlaya gittiğimizi farz edelim. Bize eşlik eden teknisyen, değişik durumlarda inceleyebileceğimiz çeşitli kavak fidan ve ağaçları gösterecektir.
Gazete basımında kullanılan bobin kâğıdını imal eden makinelerden dakikada ortalama 600 metre kâğıt çıkmaktadır. Hesaplamaya çalışalım: On… Yirmi… Otuz… İşte, bu ritimle metrelerce kâğıt, makinenin başında bulunan işçilerin gözü önünde akmakta ve milyonlarca bobin hâlini almaktadır. Bu kadar çok basılı kâğıdın okunduğuna insanın inanamayacağı gibi geliyor. Ama okunduğunu istatistiklerden öğreniyoruz.
Nitekim istatistiklere göre: Her memleketin halkı arasında yapılan ortalamada; bir Türk yılda 1,5; bir İtalyan 2; İngiliz 12; İsviçreli 20 ve Amerikalı 35 kg gazete okumaktadır. Bu hesap sadece gazeteleri kapsamaktadır. Şayet diğer okunan şeyler de hesaplanacak olursa astronomik bir rakama varırız. Bu nedenle, dünyada bir sene içinde 25 milyon ton kâğıt üretildiğini söylemek yeter.
Bu kâğıt “dağı”nı imal etmeye yarayan gerekli ilk maddeyi bize kim verebilir? Kâğıdın tahtadan alınmış selülozik bir hamurdan üretildiğini biliyoruz. O hâlde, tahta bakımından en zengin memleketler, aynı zamanda en fazla miktarda kâğıt hamuru üretenlerdir.
Kavak ve Kâğıt
Kâğıt endüstrisi için gerekli selülozik hamurun büyük bir kısmı, kavak ağacından elde edilmektedir. Kavak, kâğıt üretiminden başka; ambalaj, mobilya, kereste, kibrit yapımında da kullanılır. Kibrit deyip geçmeyiniz. Zira bir fabrikanın imal ettiği kibrit için her yıl yüz hektarlık bir kavak tarlası ancak yetmektedir.
İşte bu yüzdendir ki kavak ekimi, son zamanlarda en önemli tarım işlerinin arasında yer almaktadır. Ve işte bu nedenledir ki, su bakımından zengin (bu ağacın yetişiminde rol oynayan önemli faktör) topraklarda, en modern şekillerde kavak yetiştirilmektedir.
Kavakçılıkta Üretim
Şimdi göstereceğimiz üretme metodu, ana ağacın özelliklerini taşıyan genç ağaççıklar elde etmeye yarar: Bu üretme “fide” yani fidan yoluyla olur.
Fideler 20 santim uzunluğunda, 1–4 santim arasında değişen çapta, genç ağaç veya körpe dalların kesilmesiyle elde edilen çubuklardır. Toprağa gömülecek dikim çubuklarının “gaga” şeklindeki ucu, kısa zamanda kök salar.
Çelikler fidanlığa nasıl dikilmelidir? Sıralar arasında bir metreden az olmayacaktır. Kavak ekiminde en uygun sıklık, hektar başına 250 ağaçtır. Daha fazla da ekilebilir, fakat hiçbir şekilde 400’ün üzerine çıkılmamalıdır (ağaç başına 25 metrekare).
Fidanlık ve Budama
Çeliklerin bir yaşına kadar yetiştirildikleri yere “fidanlık” adı verilir. Sağda, fidanların nasıl budanacakları gösterilmiştir. Toprağın üstünde kalacak tomurcuklar ise yapraklanıp dallanacaktır.
Fidelerden oluşan bitkiler bakım isterler. Bunlar bir yaşına kadar “fidan” adını alırlar; bu yüzden yetiştikleri yere “fidanlık” denir. Bunlar araları bir metre genişliğinde olan sırlar üzerinde, birbirlerinden 20 santim aralıkla dikilmelidirler.
Kavaklık ve Dikim
Kavakların yetiştirildikleri özel tarlalara “kavaklık” adı verilir. En uygun yerler, nehir yataklarının kenarlarıdır. Daha gene zaman “kavakçık” adını alırlar ve fidanlıktan alınarak, yeni bir tarlaya dikilirler.
Ağaçların sıklığı toprağın özelliğine ve verimine göre değişebilir. Bununla beraber şu kural dikkate alınmalıdır: 12–14 yaşından büyük ağaçlardan ise kâğıt endüstrisi yararlanır. Bu yaştaki bir ağaçtan, kereste, mobilya ve kâğıt endüstrisi için 3–4000 kental tahta elde edilir.
Sahil Tarımı
Kavaklar; kanallar, nehir kenarları, sel yataklarının ve sokakların kenarına dikilebilirler. Bu çeşit tarıma “sahil tarımı” adı verilir. Ağaçlar arasında mesafe 5 metreden az olmayacaktır.
Kavaklıkta Çalışmalar
Bir kavaklıkta çalışmalar: Önde, iki işçi ağaç gövdesini (tomruk) parçalara ayırmaktadır.
Dikkat edilecek hususlar:
- Fidanın dibinde biriken toprak, zararlı köklerin gelişmesine yol açar.
- Ağacın gövdesinde açılan yara izleri, kerestenin değerini düşürür.
- Bu kavaklıkta ağaçlar çok sık dikildiğinden, zayıf ve şekilsiz uzamışlardır.