🧲 Genel Bilgiler
Kalay, kolayca eğilip bükülebilen, gümüş beyazı renkte bir metaldir.
- Kimyasal simgesi: Sn
- Ergime noktası: 232°C
- Kaynama noktası: 2362°C
- Özgül ağırlığı: 7.3
Oda sıcaklığında levha hâline getirilebilir, 100°C’de daha kolay şekillenir, 200°C’de gevrekleşir. Büküldüğünde “teneke gıcırtısı” denen karakteristik bir ses çıkar.
⛏️ Nereden Elde Edilir?
- Doğada serbest hâlde nadiren bulunur.
- En önemli minerali: Kassiterit (SnO2)
- Kassiterit: Sarıdan siyaha kadar değişen kristal yapılı mineral.
- En zengin yataklar: Malaya Birliği, Çin, Bolivya.
🏭 Kullanım Alanları
- Paslanmayı önlemek için demir eşyaların kaplanmasında kullanılır > Teneke üretimi
- Mutfak eşyalarında (demir ve bakır kaplar) oksidasyonu önler.
- Asitlere karşı koruma sağlar.
- İnce yaprak hâlinde ambalaj malzemesi olarak kullanılır (çikolata, peynir, hediyelik eşya).
Kalay bileşikleri:
- Kalay Klorür (SnCl2): Tekstil boyalarının sabitlenmesinde.
- Kalay Sülfür (SnS2): Altın yaldız olarak kutu ve çerçevelerde.
- Kalaylı amalgam (kalay + cıva): Ayna yapımında.
🌍 Dünya Üretimi (1973)
| Ülke | Üretim (ton) |
| Malaya Birliği | 76.830 |
| Bolivya | 32.405 |
| Tayland | 21.876 |
| Endonezya | 21.766 |
| Avustralya | 12.081 |
| Avrupa (toplam) | 2.400 |
| İngiltere | 1.200 |
Malaya Birliği dünya üretiminin üçte birini sağlar. Avrupa kalay açısından fakirdir.
⚙️ Alaşımlar
- Tunç (Bronz): Bakır + Kalay
- Tunç Çağı’ndan beri kullanılır.
- Heykel ve çan dökümünde tercih edilir.
- Lehim: Kurşun + Kalay (%10 kurşun, %90 kalay)
- Teneke eşya kaynaklamasında kullanılır.
- Ağır metal parçalar için uygun değildir.
Kalay, hem tarih boyunca hem günümüzde sanayi ve ev eşyalarında geniş kullanım alanı bulmuş, paslanmazlık ve şekil alma özellikleriyle değerli bir metal olarak önemini korumuştur.