İsrailoğulları İbrani halkı, Mısır’daki kölelikten nasıl çıktı ve Kenan diyarına yerleşerek Davut ve Süleyman döneminde krallıklarını nasıl kurdu? Asur ve Babil sürgünleri Yahudi kimliğini nasıl şekillendirdi ve halk neden Diaspora olarak yayıldı?
📜 İSRAİLOĞULLARI
İsrailoğulları (İbrani Halkı), İbrahim, İshak ve Yakup (İsrail) peygamberlerin soyundan geldiğine inanılan ve tek tanrılı Yahudilik dininin temelini oluşturan Antik Çağ’daki halkın adıdır. Tarihleri, esas olarak Kutsal Kitap (Tevrat) metinlerinde anlatılır ve yaklaşık M.Ö. 2. binyıla kadar uzanır.
Köken ve Erken Dönem
- Atalar: Geleneksel olarak İsrailoğulları’nın atası, Mezopotamya’dan Kenan diyarına (bugünkü İsrail ve Filistin toprakları) göç eden İbrahim kabul edilir.
- Mısır’da Kölelik: Yakup’un (İsrail) ailesi, büyük bir kıtlık döneminde Mısır’a yerleşmiş, ancak zamanla Firavunların kölesi haline gelmiştir.
- Musa ve Çıkış: Musa peygamber önderliğinde, İsrailoğulları Mısır’dan kitlesel bir şekilde ayrılarak (Exodus/Çıkış), Sina Yarımadası’nda çölde dolaşmıştır. Bu dönemde Musa’ya Tanrı tarafından On Emir‘in verildiğine inanılır.
Krallık Dönemi
- Kenan’a Yerleşme: Çöl yolculuğunun ardından Kenan diyarına yerleşerek Filistliler ve diğer yerel halklarla savaşmışlardır.
- Birleşik Krallık: M.Ö. 11. yüzyıl civarında, Saul‘un ilk kral olmasıyla merkezi bir krallık kuruldu.
- Davut: En ünlü krallardan biridir. Kudüs’ü başkent yaptı.
- Süleyman: Davut’un oğlu. Barışçıl bir dönemde, Kudüs’te ilk büyük tapınağı (Süleyman Tapınağı) inşa etti.
- İkiye Bölünme: Kral Süleyman’ın ölümünden sonra krallık, kuzeyde İsrail Krallığı ve güneyde Yahuda Krallığı olmak üzere ikiye ayrıldı.
Sürgünler ve Dağılış
- Asur ve Babil Sürgünleri: İsrail Krallığı M.Ö. 722’de Asurlular, Yahuda Krallığı ise M.Ö. 586’da Babilliler tarafından yıkıldı. Kudüs Tapınağı tahrip edildi ve halk Babil’e sürgün edildi. Bu olaylar, Yahudi kimliğinin ve dininin şekillenmesinde kritik rol oynamıştır.
- Diaspora: Daha sonraki Roma egemenliği döneminde (özellikle M.S. 70 ve M.S. 135 isyanlarından sonra), Yahudi halkı dünyanın dört bir yanına dağılmıştır (Diaspora).