Uzaydan bakıldığında Dünya’yı saran havanın özellikleri nelerdir? Havanın ağırlığı ve basıncı nasıl hesaplanır (deniz düzeyinde 1 cm2’ye 1,033 kg basınç)? Havanın renginin mavi görünmesinin nedeni nedir? Hava neden iyi bir ısı iletkeni değildir ve Dünya’daki yaşam için hayati önemi (sıcaklık dengesi, zararlı ışınlardan korunma) nasıldır?
Belki çok yakın bir tarihte, bir astronot Dünya’yı 3000 veya 4000 km. yükseklikten seyredebilecektir. Geriye döndüğü zaman heyecanla şunları anlatacaktır: «Penceremden baktığım zaman gözlerime inanamadım. Bu Dünya mıydı? Bir bölümü bütünüyle aydınlıktı. Kenarları iyice net görünüyordu. Az aydınlatılmış bir yarım aya benzeyen öteki bölümünün kenarlan ise bulanıktı…» Bu astronot gerçekte Dünya’yı değil, çevresini saran havayı görecektir.
HAVANIN ÖNEMLİ ÖZELLİKLERİ
AĞIRLIK
Arı ve kuru bir litre hava, deniz düzeyinde 1,293 gramdır. Bu ağırlık hidrojenden 14,4 defa daha çok, sudan 733 defa daha azdır. Dünya’nın çevresindeki havanın ağırlığı muazzamdır. Vücudumuz kendi içinden dışarıya doğru uyguladığı iç basınç, dış basınçla dengede olduğu için insan, havanın bu ağır yükünü farketmez. Atmosferin ağırlığı 5 milyon defa milyar tondan daha çoktur. Bu da uzunluğu 3200 km., genişliği 1600 km. ve kalınlığı 800 m. olan bir mermer levhanın ağırlığına eşittir. Bu da Dünya’yı 10 m. kalınlıkla sardığı var sayılan bir su tabakasının ağırlığı demektir.
BASINÇ
Havanın deniz düzeyindeki basıncı 76 sm. yüksekliğindeki cıva sütununun basıncıdır. Bu, 1 sm2 yüzeyin, tabanı 1 sm2 ve boyu 76 sm. olan bir cıva silindirinin ağırlığına eşit bir basınçla karşılaşması demektir. 1 sm3 cıvanın yaklaşık ağırlığı 13,6 gr.’dır. Buna göre 76 sm. yüksekliğindeki cıva sütununun 1 sm2’ye olan basıncı: 76X13,6=1033 gr.’dır. Yani havanın 1 sm2’ye olan basıncı da 1,033 kg.’dır. Demek ki hava yaklaşık olarak dm2’ye 100 kg., her m2’ye de 10 ton basınç yapar.
MOLEKÜL SAYISI
Normal ısı ve basınç şartlarında bir santimetre küp havada 280 milyar defa milyar gaz molekülü vardır. 750 km. yükseklikte molekül sayısı daha azdır. Bu da havanın o yükseltide yoğunluğunun pek az olduğunu gösterir.
RENK
Hava renksizdir. Bulutsuz ve güneşli günlerde gökyüzünün mavi renkte oluşunun sebebi, güneş ışınları bileşiminde dalga boyu kısa olan mavi ve mor gibi ışınların çoğunlukta oluşudur. Başka bir deyimle yeryuvarlağını çeviren hava tabakası, mavi ve mordan başka güneş ışınlarındaki bütün renkleri geçirir. Bu iki renk ise bütün yönlere dağılarak gökyüzünü mavi bir renge «boyarlar».
İLETKENLİK
Hava, elektrik için iyi bir iletken değildir. Elektriği arasıra iletir. Sesleri yaymasına rağmen üstün bir ses iletkeni sayılmaz. Sesin havadaki hızı saniyede 340 m., sudaki hızı saniyede 1504 m., tahta içindeki sürati saniyede 4700 ile 4800 m., demirdeki sürati saniyede 5500 m.’dir. Hava, bütün gazlar gibi ısı için kötü iletkendir. Bu yüzden lifleri arasında hava bulunan elbiselerle kürkler soğuğu iletmez, vücudu sıcak tutar.
FAYDA
Hava, insanların, hayvanların ve bitkilerin yaşamalarını sağlıyan bir karışımdır. Ay’da ve Merkür gezegeninde hava bulunmadığı için hayat yoktur. Hava, insan hayatı için gerekli olan bütün olayların oluşumlarına imkân verir (rüzgâr ve yağmur gibi). Havanın içinde bulunan oksijen, yanma olayını gerçekleştirir. Dünya’yı çepeçevre saran atmosfer, Güneş’in zararlı ışınımlarını emen bir tabaka görevini de yapar. Hava, güneşin sıcaklığını kısmen tutarak ısının geceleri uzaya dağılıp kaybolmasını önler. Eğer hava olmasaydı, gündüzleri ısı + 110C, geceleri de sıfırın altında 184° C olurdu. Hava, Dünya’ya yaklaşan akanyıldızların birçoğunu parçalama veya yakma yoluyla yok eden koskocaman saydam bir kalkandır.