Evrendeki sayısız galaksilerden biri de Samanyolu’dur. Milyarlarca yıldızı içine alan Samanyolu’nun merkezinden 30.000 ışık yılı kadar uzakta, hemen hemen kenarına yakın bir yerde bize ışık ve ısı gönderen bir yıldız bulunmaktadır. Etrafında çeşitli uzaklıklarda dönüp duran dokuz gezegeniyle birlikte ufacık bir sistem meydana getiren bu yıldız Güneş’tir.
Samanyolu içinde bu sistem mikroskobik sayılabilecek büyüklüktedir. Ama bu sistemin anası olan Güneş’i Dünya ile karşılaştıracak olursak onun dev boyutlara ve korkunç bir ısı enerjisine sahip olduğunu görürüz. Güneş’in bize ışık ve ısı halinde gönderdiği enerji yeryüzündeki tüm varlığın kaynağıdır. Eğer evrende umulmadık bir olay Güneş’in enerji yayma faaliyetini durduracak olsa yeryüzü sıfırın altında 250°C gibi korkunç bir soğuğa ve karanlığa gömülür, hayat tamamen sona erer.
🔬 GÜNEŞ NEDİR?
Güneş, Samanyolu içinde orta büyüklükte bir yıldızdır. Akkor durumundaki kızgın gazlardan oluşan dev bir küredir. G2 sınıfı yıldızlar arasındadır. Tayfında hidrojen ve metal atomlarına ait çizgiler çoktur. Güneş atmosferinin %80’i hidrojen, %18’i helyum, %2’si diğer atomlardır (karbon, azot, oksijen). Moleküller arasında siyanojen ve oksijen-hidrojen-metal bileşikleri bulunur. Ancak moleküler yapılar çok azdır çünkü yüksek ısı bileşik oluşumunu engeller.
📏 GÜNEŞ’İN UZAKLIĞI
Güneş’in Dünya’dan ortalama uzaklığı: 149.500.000 km
Ocak başı: 147.000.000 km
Temmuz başı: 152.000.000 km
Güneş ışığının hızı: saniyede 300.000 km
Işığın Dünya’ya ulaşma süresi: 8 dakika 18 saniye
⚖️ BOYUTLAR VE KÜTLE
- Yarıçap: 697.000 km (Dünya’nın 109 katı)
- Kütle: Dünya’nın 333.000 katı
- Hacim: Dünya’nın 1.300.000 katı
- Yüzeydeki çekim kuvveti: Dünya’nın 28 katı
🧪 YOĞUNLUK VE BASINÇ
- Güneş’in ortalama yoğunluğu: 1,41
- Dünya’nın yoğunluğu: 5,52
- İç katmanlarda yoğunluk: suyun 100 katı (1 dm³ = 100 kg)
- İç basınç: 1 cm³’e birkaç milyon ton
- Gaz durumundaki madde yüksek ısı sayesinde bu basınca dayanır
🔥 ISI
- Işıkküre sıcaklığı: 6000°C
- Orta katmanlar: 1 milyon derece
- İç katmanlar: 16–20 milyon derece
- Güneş’in iç ısısı doğrudan ulaşsa Dünya buharlaşırdı
🌋 GÖRÜNÜŞ VE LEKELER
- Işıkküre: sürekli kaynayan gazlar
- Fışkırmalar: yüzeyden yükselen gaz sütunları
- Güneş lekeleri: donuk bölgeler, krater benzeri, magnetik fırtınalar
- Lekeler: 4000°C → çevresinden daha soğuk
- Elektromagnetik olaylara etki eder → radar, radyo dalgaları
💨 GAZ PÜSKÜRMELERİ
- Yükseklik: 1,5 milyon km
- Hız: ortalama 300 km/saniye, bazen 700 km/saniye
- Eskiden sadece tutulmalarda gözlemlenirdi
- Bugün spektroskop ve koronograflarla sürekli izlenebilir
⚛️ DEV ATOM PİLİ
- Güneş yüzeyinde 1 cm² → saniyede 1500 kalori
- Yakıt deposu teorisi yetersiz
- Gerçek enerji kaynağı: çekirdek kaynaşması
- Hidrojen çekirdekleri birleşerek helyum oluşturur
- Bu olayda büyük enerji açığa çıkar → ışık ve ısı olarak yayılır
- Güneş: sürekli çalışan bir atom pili
🔄 DEVİNİM
- Güneş kendi etrafında döner
- Ekvator dönüş süresi: 24 gün 9 saat
- 40° enlemde: 27 gün 5 saat
- Kutup bölgelerinde daha yavaş
- Güneş aynı zamanda Herkül Takımyıldızı’na doğru ötelenme hareketi yapar → tüm gezegenleri birlikte sürükler
📊 SAYISAL BİLGİLER
- Çap: 1.391.000 km
- Kütle: Dünya’nın 333.000 katı
- Yoğunluk: 1,41
- Hacim: Dünya’nın 1.300.000 katı
- Yüzey çekim kuvveti: Dünya’nın 28 katı
- Ekliptik eğimi: 82° 50′
- Dönüş süresi (ekvator): 24 gün 9 saat
- Işıkküre sıcaklığı: 6000°C
- Merkez sıcaklığı: 16–20 milyon °C