Batmak üzere olan bir gemiyi düşünelim. İçindekiler radyo ile yardım isterler. Ama bunun için her şeyden önce bulundukları yeri bildirmek zorundadırlar. Bu da geminin o anda bulunduğu yerin enlem ve boylamı, daha doğrusu coğrafi koordinatları verilerek sağlanır.
📍 Kara Parçası Üzerindeki Bir Noktanın Konumu
Bir su deposunun yerini daha kesin şekilde belirtmek için şöyle diyebiliriz:
- Yola 50 metre, dereye 100 metre uzaklıktadır.
- Çiftlik binası yolun kuzeyinde, derenin batısındadır.
- Su deposu ise yolun kuzeyinde, derenin doğusundadır.
Benzer şekilde, iki elektrik direğinin konumu şöyle tarif edilir:
- A direği: Şoseden 40 metre doğuda, demiryolundan 7 metre güneyde
- B direği: Şoseden 70 metre doğuda, demiryolundan 25 metre kuzeyde
🌐 Dünya Üzerindeki Bir Noktanın Konumu
Dünya üzerindeki bir noktanın yerini belirlemek için iki başlangıç çizgisi kullanılır:
- Ekvator: Dünyanın en geniş yerinden yatay olarak geçtiği varsayılan çizgidir.
- Başlangıç Meridyeni (Greenwich): Londra yakınındaki Greenwich gözlemevinden geçtiği varsayılan dikey çizgidir.
Bu iki çizgiye göre:
- Ankara: Ekvatorun kuzeyinde, başlangıç meridyeninin doğusunda
- New York: Ekvatorun kuzeyinde, başlangıç meridyeninin batısında
- Sydney: Ekvatorun güneyinde, başlangıç meridyeninin doğusunda
- Buenos Aires: Ekvatorun güneyinde, başlangıç meridyeninin batısında
- Roma: Ekvatorun kuzeyinde, başlangıç meridyeninin doğusunda
📏 ENLEM (Paraleller)
Enlem, bir noktanın ekvatordan olan uzaklığıdır.
- Ekvator üzerindeki noktaların enlemi: 0°
- Kutup noktalarının enlemi: 90°
- Kuzey Kutbu: 90° kuzey enlemi
- Güney Kutbu: 90° güney enlemi
Örnekler:
- Addis Ababa: 9° kuzey enlemi
- Moskova: 56° kuzey enlemi
Paraleller, ekvatora paralel olarak çizilen ve enlemi belirten yatay çizgilerdir.
📐 BOYLAM (Meridyenler)
Boylam, bir noktanın başlangıç meridyeninden olan uzaklığıdır.
- Başlangıç meridyeni üzerindeki noktaların boylamı: 0°
- En uzak noktalar: 180° doğu veya batı boylamı
Örnekler:
- Napoli: 14° doğu boylamı
- New York: 73° batı boylamı
Meridyenler, kutupları birbirine bağlayan dikey çizgilerdir.
📌 Türkiye’den Örnek Koordinatlar
| Şehir | Enlem (Kuzey) | Boylam (Doğu) |
|---|---|---|
| Ankara | 39° 57′ 02″ | 32° 53′ 11″ |
| İstanbul | 41° 00′ 16″ | 28° 58′ 59″ |
| Adana | 36° 59′ 26″ | 35° 18′ 08″ |
| Van | 38° 21′ 15″ | 43° 28′ 48″ |