🦗 Düzkanatlılar (Orthoptera)
Güneş battığında kırlarda başlayan o ahenkli yaz konseri, binlerce cırcır böceğinin şarkısıdır. Bu sesin sahipleri, yaklaşık 12.000 türü bulunan Düzkanatlılar takımına aittir. Aynı takımda yer alan çekirgeler ise tarım için büyük bir tehdit oluşturur; sürüler halinde ekin tarlalarına saldırarak ürünleri yok ederler.
🎶 “Şarkıcı” Böcekler
Düzkanatlılar, ses çıkarma yetenekleriyle tanınır.
- Ses üretimi:
- Elitralarını (ön kanatlarını) birbirine sürterek
- Veya arka ayak femurlarını elitralara sürterek
- Bu hareketler, sinirleri titreştirerek karakteristik sesler oluşturur
- Özellikle cırcır böcekleri, kulağa hoş gelen sesler çıkarır
🌍 Yaşam Alanları
- Genellikle karada yaşarlar
- Bazıları kaya kovuklarında, az sayıda tür sularda
- Beslenme:
- Otçul, etçil veya herbivor-omnivor türler
🔍 Ortak Anatomik Özellikler
- Boy: 3–20 cm arası
- Kafa: Bilye gibi yuvarlak, iri gözlü
- Ağız: Çiğneyici tipte mandibulalar
- Arka ayaklar: Sıçramaya elverişli, güçlü kaslı
- Ön ayaklar: Genellikle yürümeye yarar, bazı türlerde toprak kazmaya uyumlu
- Ön kanatlar (elitralar): Dar, sert, kın şeklinde → dinlenme hâlinde karına yapışık
- Arka kanatlar: Geniş, zar gibi, alacalı, dinlenme hâlinde elitraların altında gizli
🧬 Yarı Başkalaşma
Düzkanatlılar, tam başkalaşım geçirmezler.
- Yaşam evreleri:
- Yumurta → Larva → Ergin
- Pupa (krizalit) evresi yoktur
🧪 Sınıflandırma
Düzkanatlılar iki alt takıma ayrılır:
- Kılıç-borulular (Ensifera)
- Yumurtlama borusu: Kılıç şeklinde
- Örnek: Cırcır böcekleri
- Gizli-borulular (Caelifera)
- Yumurtlama borusu: Gizli, küçük
- Örnek: Çekirgeler
🦗 Bazı Düzkanatlı Türleri
🎼 Cırcır Böceği (Gryllus campestris)
- Boy: 2.5 cm
- Gündüz: Toprakta oyukta saklanır
- Gece: Yapraklar arasında şarkı söyler
- Renk: Parlak siyah
- Avrupa’da yaygındır
🏠 Ocak Çekirgesi (Gryllus domesticus)
- Boy: 1.5 cm
- Yaşam alanı: Evler, tarlalar, özellikle ocak ve bacalar
- Besin: Kumaş, kâğıt, kitap, şeker, hamurlu gıdalar
- Güçlü çeneleriyle kemirir
🕳️ Danaburnu (Gryllotalpa gryllotalpa)
- Toprak altında galeriler oyar
- Bitki köklerine zarar verir
- Yumurtalarını özel oyuklara bırakır
- Işıktan kaçar, kumlu toprakları sever
🌿 Yeşil Cırcır Böceği (Oecanthus pellucens)
- Boy: 1 cm
- Anten: Vücudunun 2 katı uzunlukta
- Renk: Açık yeşil
- En tatlı sesli cırcır böceğidir
- Ömrü: İlkbahardan sonbahara kadar
🟢 Yeşil Çekirge (Locusta viridissima)
- Erkek: 3 cm, Dişi: 7 cm
- Renk: Tatlı yeşil
- Avrupa ve Asya’da yaygın
- Sürüler hâlinde dolaşır, ekinlere zarar verir
🦗 Dev Çekirge (Brachytrypes megacephalus)
- Boy: Yaklaşık 5 cm
- Yaşam alanı: Ilıman bölgeler, Afrika vahaları
- Toprakta delikler açar
- Gündüz: Yuvasında ötüşle geçirir
- Afrika’da kızartılarak tüketilir
🦷 Büyücü Böcek (Saga pedo)
- Boy: 8 cm
- Otçul ama aynı zamanda avcıdır
- Ön ayaklarıyla avını yakalar, çeneleriyle çiğner
- Nadir rastlanır
🍃 Yaprak Böcek (Phyllium)
- Vücut: Yaprak şeklinde, elitralar yaprağa benzer
- Renk ve biçimiyle bitkilerle kamufle olur
- Yaşam alanı: Asya ve Avustralya’nın sıcak bölgeleri
🐪 Semerli Böcek (Ephippiger bitterensis)
- Kanatsız, tıknaz vücut
- Sırtı semerli görünümde
- Gelişmiş ses çıkarma organı
- Yaşam alanı: Afrika ve Batı Akdeniz kıyıları
- Gün boyu çalılarda saklanır
- Antenleri boynuza benzer, büyük ayaklarıyla hareket eder