Tıbbi araştırma laboratuvarlarında kobay denilen küçük deney hayvanlarının kullanıldığını bilirsiniz. Şimdi öyle bir zehir tasavvur edin ki 1 gramı bu kobaylardan 300 milyon tanesini bir anda öldürsün. Ne korkunç bir şey değil mi? İşte difteri (kuşpalazı) hastalığının mikropları bu derece kuvvetli bir zehir meydana getirmekte ve bu zehirleri kan yoluyla bütün vücuda yaymaktadır.
Difteri eski çağlarda da bilinen bir hastalıktı, ama hastalığı bütün karakteristikleriyle ilk defa etraflıca ortaya koyan Fransız hekimi Pierre Bretonneau oldu. Bu hekim 1826 yılında yazdığı uzun bir makalede hastalığın daha çok boğazın gerisindeki zarlar üzerinde meydana geldiğini ileri sürdü ve eski Yunanca “diphthera = zar” sözcüğünden ilham alarak hastalığa “difteri” adını koydu.
🔬 Difteri Mikropları
Difteri mikrobuna “Corynebacterium” adı verilir.
- Boyu: 1/500 mm
- Eni: 1/5000 mm
- Biçim: Çomağa benzer → “Basil” olarak adlandırılır
1883: Edwin Klebs tarafından gözlendi
1884: Friedrich Löffler, difteriye yakalanmış bir çocuğun boğazından aynı mikropları izole etti
→ Bugün “Klebs–Löffler basilleri” olarak anılır
1888: Emile Roux ve Alexandre Yersin, difteri toksinini keşfetti
→ Mikrop vücutta küçük bir bölgeye yerleşir ama salgıladığı toksin tüm organizmayı etkiler
Toksin etkileri:
- Metabolizmayı bozar
- Kalp kaslarını zehirler
- Sinir hücrelerini etkiler → felçler
- Damak ve yutak felci → hasta su içemez, yutamaz
- Göz, kol, bacak felçleri
📌 Çocuklarda bademcik iltihapları ve burun nezleleri difteri başlangıcı olabilir.
→ Bademcikler üzerinde beyazlık görülürse hemen hekime başvurulmalıdır.
📋 Difteri Çeşitleri
- 🗣️ Gırtlak Difterisi
- En tehlikeli tür
- Ses kısılır
- Gırtlak tıkanır → solunum zorluğu
- Morarma: burun, parmak uçları, dudaklar
- 👄 Boğaz Difterisi
- Bademcik iltihabı ile başlar
- Bademcikler üzerinde kirli beyaz zarlar
- Lenf bezleri şişer, dil paslanır, ağız kokar
- Orta şiddetli belirtiler
- 👃 Burun Difterisi
- Küçük çocuklarda görülür
- Nezle ile başlar
- Hafif ateş, burun kanaması
- Mikroplar boğaz ve gırtlağa geçebilir
- 👁️ Göz Difterisi
- Gözde kanlanma ve iltihaplanma
- 🩹 Deri Difterisi
- Zarlarla kaplı yaralar
- Zor iyileşir
💉 Tedavi
En etkili ilaç: Difteri serumu
- Deri altı, kas arası veya damar yoluyla uygulanır
- Emil Behring tarafından 1891’de keşfedildi
- Serum: difteri toksinine karşı panzehir
- Serum → toksinle savaşır → panzehir galip gelirse hasta kurtulur
Ek tedaviler:
- Penisilin ve antibiyotikler
- Ağız ve burun temizliği için gargaralar, damlalar
🛡️ Korunma
Korunma yöntemi: Aşılanma
- Ülkemizde difteri nadir görülür
- Nedeni: çocukların aşılanması ve sürekli kontrol
- Difteri aşısı: 2 yaşından itibaren uygulanır
- Aşı: Emil Behring’in panzehir prensibine dayanır
→ “Toksold” adı verilen zayıflatılmış toksin → bağışıklık sağlar
📌 Aşılanmamış kişiler difteriye yakalanırsa → difteri serumu uygulanır
→ Serum tedavi edicidir, koruyucu değildir