Coğrafya nedir, yeryüzünü, insanları ve çevre-insan ilişkilerini inceleyen bilim dalı olarak nasıl tanımlanır? Klimatoloji, Jeomorfoloji ve Biyocoğrafya gibi alt dalları olan Fiziki Coğrafya, Beşeri Coğrafya’dan nasıl ayrılır? Haritalama, Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS/GIS) gibi araçlarla dünyayı nasıl inceler?
COĞRAFYA: YERYÜZÜNÜN YAZILMASI
Coğrafya, yeryüzünü, bu yeryüzünde yaşayan insanları ve insanlar ile çevre arasındaki ilişkileri inceleyen bilim dalıdır. Kelime, Yunanca’da “Dünya’nın yazılması” anlamına gelen geographia‘dan türemiştir. Coğrafya, hem fiziksel hem de sosyal bilimlerin yöntemlerini kullanarak dünyayı anlamaya çalışan disiplinler arası bir alandır.
Coğrafyanın Temel Alanları
Coğrafya, geleneksel olarak iki ana kola ayrılır:
- Fiziki Coğrafya:
- Doğal süreçleri ve yeryüzü sistemlerini inceler.
- Jeomorfoloji: Yeryüzü şekillerinin oluşumunu (dağlar, vadiler, platolar) inceler.
- Klimatoloji: İklim ve hava olaylarını inceler.
- Hidrografya: Su kaynaklarını (denizler, göller, nehirler) inceler.
- Biyocoğrafya: Canlı organizmaların yeryüzündeki dağılımını inceler.
- Beşeri Coğrafya:
- İnsan faaliyetlerini ve kültürlerinin mekânsal dağılımını inceler.
- Nüfus Coğrafyası: Nüfusun dağılımını, yoğunluğunu ve demografik özelliklerini inceler.
- Ekonomik Coğrafya: Üretim, tüketim ve kaynak dağılımının mekânsal boyutlarını inceler.
- Kültürel Coğrafya: Dil, din, gelenek ve yaşam biçimlerinin mekânsal kalıplarını inceler.
Coğrafi Metotlar ve Araçlar
Coğrafyacılar, mekânsal verileri toplamak, analiz etmek ve görselleştirmek için çeşitli modern araçlar kullanırlar:
- Haritalama: Dünyanın belirli bölgelerini düzlem üzerine ölçekli olarak aktarma sanatıdır.
- Uzaktan Algılama: Uydular ve hava araçları aracılığıyla yeryüzünden veri toplama (uydu görüntüleri).
- Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS / GIS): Mekânsal verileri yakalamak, depolamak, yönetmek, analiz etmek ve sunmak için kullanılan bilgisayar sistemleridir.
Coğrafyanın Önemi
Coğrafya, çevresel sorunlar, kentsel planlama, doğal afet yönetimi ve küresel ilişkiler gibi karmaşık sorunların mekânsal bağlamını ve ilişkilerini anlamak için vazgeçilmezdir.