💧 Çiy Nedir?
Çiy, gece boyunca soğuyan yüzeylere (toprak, taş, bitki yaprakları) temas eden su buharının yoğunlaşarak su damlacıkları oluşturmasıdır. Bu damlacıklar sabah erken saatlerde yapraklarda, taşlarda ve toprakta ıslaklık olarak hissedilir.
- Gündüz: Sıcaklık nedeniyle su buharlaşır, bitkiler terler.
- Gece: Toprak ve yüzeyler soğur, buhar yoğunlaşır.
- Sonuç: Damlacıklar oluşur, havada asılı kalmaz, yüzeye yapışır.
Sürekli tabaka oluşmaz çünkü yaprakların üstderi tabakası (kütikül) buna izin vermez. Ortalama olarak gecede 1 m2 alanda 0.3 mm su birikir, bunun sonucu olarak yılda yaklaşık 30 mm su.
❄️ Don Olayı
Don, sıcaklığın sıfırın altına düştüğü rüzgârsız ve berrak gecelerde meydana gelir. Bu durumda su buharı sıvı hale geçmeden doğrudan katılaşır ve kristalleşir.
- Görünüm: Taneli, beyaz örtü
- Etki alanı: Toprak yüzeyi ve 2 metreye kadar olan bitkiler
- Şartlar: Rüzgârsız, açık geceler
- Yapı: Kristal buz taneleri
🧊 Kırağı Nedir?
Kırağı, kuru ve soğuk kış sabahlarında toprağın, ağaç dallarının, elektrik tellerinin ve damların üzerinde oluşan buz kristalleridir.
- Yapı: 6–8 cm uzunluğunda buz iğneleri
- Görünüm: İnce dantel örtüsü
- Şartlar: Rüzgârsız ve sisli geceler, sıcaklık sıfırın altında
Rüzgâr sonrası: Buz iğneleri birleşerek yoğun buz tabakası oluşturur > kaygan zemin.
🌱 Yararlı mı, Zararlı mı?
- Çiy: Tarım için yararlıdır.
- Gece: Havanın soğumasını yavaşlatır (yoğunlaşma ısı verir).
- Sabah: Buharlaşma havayı serinletir, toprağın ısınmasını geciktirir.
- Bitkiler için suyun toprakta kalmasını sağlar.
- Don: Tarım için zararlıdır.
- Özellikle sürgünlerin ve çiçeklerin çıktığı dönemlerde tehlikelidir.
- Korunma yöntemleri: Hasır örtü, duman, suni sis ile ısıtma
Bu üç atmosfer olayı—çiy, kırağı ve don—doğanın gece boyunca sıcaklık ve nem dengesine verdiği tepkilerdir. Tarım açısından çiy faydalı, don ise çoğu zaman zararlıdır. Kırağı ise görsel olarak etkileyici olsa da bitkilere zarar verebilir.