Dünya nüfusunun yarısından fazlasının temel besin kaynağı olan çeltik (pirinç), nerede ve nasıl yetiştirilir? Yüksek su ihtiyacı nasıl nedeniyle Asya’nın muson iklimlerinde yetiştirilen sulu çeltik tarlaları, yabani ot ve zararlı kontrolünü nasıl sağlar? Ayrıca çeltik tarlalarının metan gazı salınımıyla ekolojik etkisi nedir?
🌾 ÇELTİK TARLALARI: Dünya Gıda Güvenliğinin Temeli
Çeltik (Pirinç), (Oryza sativa), dünya nüfusunun yarısından fazlasının temel besin kaynağı olan tahıldır. Çeltik tarlaları, pirincin özel yetiştirme koşulları nedeniyle, su altında tutulan yapay sulak alanlar (pirinç tarlaları) olarak karakterizedir.
Yetiştirme Koşulları
Pirinç, yüksek su ihtiyacı ve sıcaklık gereksinimleri nedeniyle diğer tahıllardan ayrılır:
- Sıcaklık ve Güneş Işığı: Pirincin büyümesi ve olgunlaşması için uzun, sıcak ve bol güneşli mevsimler esastır. En çok Asya’nın muson iklimlerinde yetiştirilir.
- Su Baskını (Su Yönetimi): Çeltik, büyümesinin büyük bir bölümünde tarlaların 5-15 cm derinliğinde su altında tutulmasını gerektirir. Bu su, sadece bitkiyi beslemekle kalmaz, aynı zamanda:
- Yabani Ot Kontrolü: Yabani otların büyümesini engeller.
- Sıcaklık Düzenlemesi: Geceleri tarlayı daha sıcak tutar.
- Zararlı Kontrolü: Bazı zararlıları ve böcekleri uzak tutar.
Çeltik Tarlalarının Türleri
- Sulu Çeltik (Paddy Field): En yaygın yöntemdir. Bu tarlalar, su seviyesini korumak için genellikle setlerle (sedde) çevrilidir. Hasat öncesi su boşaltılır.
- Yüksek Arazi Çeltiği (Kuru Pirinç): Nadiren sulanır veya yağmur suyuna bağımlıdır. Sulu pirinç kadar verimli değildir.
Ekonomik ve Kültürel Önemi
- Gıda Güvenliği: Asya, Latin Amerika ve Afrika’daki milyarlarca insan için pirinç, temel gıda ve kalori kaynağıdır.
- Ekolojik Etki: Pirinç tarlaları önemli bir besin kaynağı olsa da, su altında kalan toprakta anaerobik koşullar oluştuğu için, güçlü bir sera gazı olan metan gazı salınımına neden olurlar.