Mahmut Celal Bayar, Türk politika hayatının çok eski bir emektarıdır ve Türkiye Cumhuriyeti’nin bugüne kadar gelenler içinde tek sivil Cumhurbaşkanıdır. Atatürk ve İnönü’den sonra üçüncü Cumhurbaşkanıdır. 1950–1960 yılları arasında 10 yıl Cumhurbaşkanlığı yapmıştır.
Mahmut Celal, Plevne göçmenlerinden Abdullah Fehmi Efendi’nin üçüncü oğludur. 1883 yılında Bursa’nın Umurbey köyünde doğdu. İlk ve orta öğrenimini babasının yanında yaptı. Gemlik Mahkemesi ve Reji Kalemi’nde çalıştı. Sonra Bursa Ziraat Bankası’nda görev aldı. “Harir” Darüttalimi ve “Collège de l’Assomption” adlı Fransız okuluna devam etti. İnegöllü Rafet Bey’in kızı Reşide Hanım’la evlendi. Refii, Turgut ve Nilüfer adında üç çocuğu oldu.
🏛️ SİYASİ HAYATI
- 1908: İkinci Meşrutiyet sonrası İttihat ve Terakki Partisi’ne katıldı
- Bursa ve İzmir şubelerinde genel sekreterlik yaptı
- Kooperatifçilik, eğitim ve halkçılık çalışmaları yürüttü
- 1918: Müdafaa-i Hukuk-ı Osmaniye Cemiyeti’ne girdi
- İzmir’in işgali öncesi halkı örgütledi, Aydın’ın geri alınışında savaştı
- 1919: Saruhan (Manisa) milletvekili olarak Mebusan Meclisi’ne girdi
- 1920: Ankara’ya geçti, Birinci Meclis’te Bursa milletvekili oldu
- 1921–1922: İktisat Vekili
- 1923: İzmir milletvekili olarak İkinci Meclis’e girdi
- 1924: Mübadele, İmar ve İskân Bakanı
- 1924: Atatürk tarafından İş Bankası’nı kurmakla görevlendirildi
- 1932: Yeniden İktisat Vekili
- 1937: Atatürk tarafından Başbakan yapıldı
- 1939: Başbakanlıktan ayrıldı, milletvekilliğine döndü
🗳️ DEMOKRAT PARTİ VE CUMHURBAŞKANLIĞI
- 1945: Milletvekilliğinden istifa etti
- 1946: Demokrat Parti’yi kurdu (Fuat Köprülü, Adnan Menderes, Refik Koraltan ile birlikte)
- 1950: DP seçimleri kazandı, 22 Mayıs’ta Cumhurbaşkanı seçildi
- 1950–1960: Türkiye Cumhuriyeti’nin üçüncü Cumhurbaşkanı olarak görev yaptı
⚖️ 27 MAYIS VE SONRASI
- 1960: 27 Mayıs darbesiyle tutuklandı
- Yassıada’da idama mahkûm edildi, cezası müebbet hapse çevrildi
- 1964: Sağlık nedeniyle serbest bırakıldı
- Daha sonra çıkan af kanunlarıyla siyasi haklarını geri kazandı
- Anayasa gereği tabii senatör oldu ancak bu hakkı kullanmadı
📚 HATIRALARI
Celal Bayar, hatıralarını ve yaşam öyküsünü “Ben de Yazdım” genel başlığı altında kitaplaştırmıştır.