Brezilya’nın tropikal bölgesinde bulunan bir nehirden geçmek zorunda olan bir büyükbaş hayvan sürüsü, çoğu kez üzücü bir olayla karşı karşıya kalır. Bu, bir geçiş **”ücreti”**dir. Nehrin sularında sürüler hâlinde Pirana balıkları yaşar. Pirana’lar, son derece keskin ve sivri dişleri olan korkunç canavarcıklardır. Suda bulunan herhangi bir canlı varlığa şiddetle saldırırlar. Şayet sulardan hızla geçilemezse bir kurban vermek gerekir. Sürünün en yaşlı ya da en bakımsız hayvanı seçilir. Hayvan yaralanır ve kanı suya akıtılır. Çok geçmeden yırtıcı balıklar, kanın kokusunu alacaktır. Hayvan nehre doğru itilir. Hiçbir şeyden haberi olmayan zavallı kurban nehre girer ve ilerler. Çok zaman geçmeden hayvanın çevresindeki su kaynamaya başlamıştır. Kan kokusunu alan binlerce Pirana, anlatılması olanaksız bir vahşetle zavallı hayvana saldırır. Çevredeki suyun rengi kırmızıya dönüşür. Birkaç dakika içinde kurban, tamamen parçalanır. Şimdi sâdece kemikleri ile birkaç et parçası kalmıştır. Fakat bu sırada sürü, ırmaktan geçip gitmiştir.
🇧🇷📜 BREZİLYA EKONOMİSİNİN ÖYKÜSÜ
Bu, duyguları etkileyici bir öykü mü? Evet. Fakat uçsuz bucaksız Brezilya’da insanı duygulandıran pek çok şey vardır. Burada ise Brezilya ekonomisi öyküsünün sadece bir kısmından söz edeceğiz. Bu arada bir başka bölümde, “seringueiro” ismiyle anılan kauçuk işçisinden söz edebiliriz. Ormanın kenarında bulunan küçük bir kulübede tek başına yaşamını sürdüren “seringueiro”, her gün sabahtan akşama kadar bir miktar kauçuk sütü elde etmek için kauçuk ağacının gövdesini kazır. Nihayet akşam olunca yorgunluktan bitkin bir hâlde, ateşler içerisinde kulübesinin yolunu tutar. Bir üçüncü yazıyı ise, korkunç bir düşman karşısında amansız bir savaşım vermek zorunda olan ziraatçilere ayırabiliriz. Bu korkunç düşman, yılandır. Bu arada bitkilerin arasında kolaylıkla saklanabilen ve bir adım uzaklıktan dahi görülmeyen “Surucucu” adındaki üç metrelik canavar, hemen hemen her zaman düşmanını öldürür. Ve işte çoğu kez dağların arasında kaybolan altın ve **elmas arayıcıları, “garimpeiros”**dan; uçsuz bucaksız vahşi Amazon ormanınıniçinde kalmış köylere havadan yiyecek ve diğer bazı gerekli maddeleri ulaştıran uçakların pilotlarından; buralara sadece uçakla ulaşılabilmesi nedeniyle tüm yaşamları, havadan gelecek yardımlara bağlı köylerden; tamamen kişisel mallarıolan büyük demiryolu hatlarına sahip kişilerden söz eden daha birçok yazı yazabiliriz. Öykülerini yazabileceğimiz daha pek çok şeyi sıralayabiliriz. Fakat şimdi bütün bunları burada bırakıp şu andaki esas konumuz olan toprağadönelim.
🌾🚜 BİRİNCİ ZENGİNLİK: TARIM
Brezilya Devleti, büyük bir alana yayılmıştır. Sekiz buçuk milyon kilometrekareden fazla bir alan ormanlar, steplerve savanlarla kaplıdır. Brezilya topraklarının her tarafından yararlanılamamaktadır. Aşağıda, Brezilya topraklarının, yüzde oranına göre bölünümü belirtilmiştir (iç sular hariç).
Bu durumda ekili kısma ayrılan bölüm, tüm alanın ’sini biraz geçmektedir. Türkiye’de bu orantı ’tir. Alan genişliği bakımından hemen hemen Brezilya’ya eşittir. Fakat bununla beraber Brezilya, (tüm Güney Amerika ülkeleri gibi) özellikle tarım alanında ilerlemiş bir ekonomi ülkesidir. Nüfusun kadarı ( kadar insan) tarımla uğraşmaktadır.
🗺️📍 BEŞ BÜYÜK YÖRE
Brezilya son derece geniş bir ülkedir. Kuzeyden güneye olan uzunluğu ’yi geçer. Âdeta kıta içinde, bir başka kıta meydana getirir. Bu geniş ülkede değişik iklim tipleri hüküm sürer ve değişik verimlilikte topraklar bulunur. Buna bağlı olarak da, tarım ürünlerinde büyük değişiklikler meydana gelir.
Tarım-ormancılık ve hayvancılık yönünden ele alınınca ülkeyi 5 büyük bölgeye ayırmamız gerekir:
- BRASİL NORTE (KUZEY): Brezilya’nın en geniş yöresidir. Sık Ekvator ormanları ile kaplıdır. Çok sıcak bir iklim hüküm sürer. Kauçuk, kereste, yağlı ürünler elde edilir. Bu bölgede yerleşme merkezlerine pek rastlanılmaz.
- BRASİL ESTE (DOĞU): Bu bölge, Brezilya’nın çekirdeğidir. Kahve, kakao, tütün, muz, baharat ve tahıl, yörenin başlıca ürünleridir. Brezilyalıların “cidade maravilhosa” (şahane kent) dedikleri, Rio de Janeiro, bu bölgede yer alır.
- BRASİL NORDESTE (KUZEY DOĞU): Şekerkamışı ülkesidir. Zengin ziraatçiler ve endüstriciler bu yörede yerleşmişlerdir. Burası, aynı zamanda geçen yüzyıllarda en çok Afrikalı zenci kölenin bulunduğu yerdi.
- BRASİL SUL (GÜNEY): Sao Paolo’dan Uruguay sınırına kadar uzanan ülkenin uzak güney ucudur. Brezilya’nın en zengin kısmıdır. Güzel ve verimli bir bölgedir. Kahve (Sao Paolo), pamuk, şekerkamışı, tütün, tahıl ve hayvan yemi üretimi yapılır.
- BRASİL CENTRO-OESTE (ORTA-BATI): Topraklarından nispeten az yararlanılan engebeli bir yöredir. Bu nedenle nüfus azdır. Kırsal bir görünüşü vardır. Yeni başkent Brasilia, burada kurulmuştur.
☕🧺🍫 BAŞLICA ÜRÜNLER
Brezilya tarım ekonomisi, üç ana temele dayanır: Kahve, pamuk, kakao.
- KAHVE: Temel üründür. Dünya kahve üretiminde Brezilya çok önemli bir rol oynar. Ülkenin yıllık kahve üretimi dolaylarındadır. Kahve, Brezilya’nın dışarı sattığı en önemli ürünüdür. En büyük satış limanı, Santos’dur.
- PAMUK: Kuzey’de ve Güney’de çok miktarda pamuk tarımı yapılmaktadır. Dünyanın en önemli pamuk üreticisi ülkeleri arasında yer alır. Yıllık pamuk üretimi dolaylarındadır.
- KAKAO: Brezilya, kakao üretiminde Ghana, Fildişi Kıyısı ve Nijerya’dan sonra dördüncü sırada yer alır. ‘lik kakao üretimiyle, dünya kakao gereksiniminin büyük bir kısmını karşılar.
🥥🌳 DİĞER ÜRÜNLER
Brezilya tarım ekonomisinin üç temel ürününden sonra orta değerde beş ürün daha sıralayabiliriz. Bunlar: Tütün, pirinç, şekerkamışı, mısır ve reçinedir. Hepsi de bol miktarda yetiştirilir. Bundan başka Brezilya’nın ekili toprağında fasulye, manyok, patates, buğday, meyve (özellikle muz, ananas ve portakal) ve kauçuk da yetiştirilmektedir.
Bu arada uçsuz bucaksız bir ormanın da yayıldığını anımsatmak isteriz. İçinde çeşit bitkinin yer aldığı bu ormandan kauçuk, kereste, balmumu ve bitkisel yağlar, bitkisel lifler, mazı tozu ve bazı tıbbî bitkiler elde edilir.
🐂🐑 130 MİLYON BAŞ HAYVAN
Brezilya’daki küçükbaş hayvanın ’ü Rio Grande do Sul’da yaşar. Minas Gerais ve Sao Paolo ile birlikte Rio Grande, ülkenin geniş hayvancılık merkezini oluşturur. bir alan üzerinde ülkedeki büyük bir kısmı beslenir. Brezilya, büyükbaş hayvan yetiştiriciliğinde Hindistan ve Birleşik Amerika’dan sonra dünyada üçüncü gelmektedir. Brezilya’da büyükbaş hayvanvardır.
⛏️💎 ALTINI İZLEYEN DEMİR
Minas Gerais, Doğu Brezilya’da bulunan bir kentin adıdır. “Genel maden yatakları” anlamına gelir. İsmi, büyük bir anlam taşımaktadır. Gerçekten de yılında burada zengin altın yatakları bulunmuştur. Ertesi yüzyıl altına büyük bir hücum başlamış ve bir yüzyıl içerisinde altın yataklarından büyük ölçüde yararlanılmıştır. Fransız Devrimidöneminde altın sömürüsü sona ermişti. Altının ekonomik devri artık kapanıyordu. Bir zamanlar şeker çağı da aynen böyle kapanmıştı. Şimdi demir çağı başlıyordu. Bugün Minas Gerais’de sadece demir çıkarılmaktadır. Caue Dağı, muazzam bir hematit (en iyi demir cevheri) kütlesidir. Demir çıkarmak için sadece bir kazma vurmak yeterlidir. Minas yataklarında toplam olarak bulunduğu saptanmıştır.
Brezilya’da çıkartılan diğer önemli bir maden manganezdir. En önemli manganez yatakları, yine Minas Gerais’debulunur. Manganez çıkarımında Brezilya, SSCB ve Güney Afrika’dan sonra dünyada üçüncü gelir. Brezilya’da çıkarılan diğer önemli madenler elmas, manyezit, krom, boksit ve mika’dır. Mika çıkarımında Brezilya, Hindistan ile birlikte dünyanın en önemli mika üreticilerinden biridir. Bundan başka tungsten çıkarılır.
Brezilya’nın bugünkü durumu böyledir. Ancak ülkede hâlâ yoğun maden araştırmaları sürdürülmektedir. Brezilyatopraklarında tüm dünya demir rezervlerinin dörtte biri bulunduğu hesaplanmıştır.
🏭⚙️ GELİŞEN ENDÜSTRİLER
Tüm Güney Amerika devletleri gibi Brezilya da, ekonomisi yavaş gelişen bir ülkedir. Tarımdan yola çıkarak tarımsal-endüstriyel bir ekonomiye erişmiştir. Brezilya’da işlenmemiş hammadde boldur. Herkese yetecek kadar da iş vardır. Bundan başka ülkede iki büyük tüketim pazarı bulunmaktadır: Rio de Janeiro ve Sao Paolo. Dokumacılık, besin endüstrisi, bitkisel ürünlerden yararlanan endüstriler (kauçuk, tütün, şeker), tabaklama, ayakkabıcılık ve kâğıtçılık ülkenin en gelişmiş endüstri kesimlerini oluşturmaktadır.
Hükümet, ağır endüstrinin geliştirilmesine önem vermektedir. Çünkü diğer endüstriler, ağır endüstriye bağlıdır. Dört büyük çelik endüstrisi kurulmuştur. Rio’dan uzaklıkta bulunan Volta Redonda’da kurulmuş çelik endüstrisi, Latin Amerika’nın en büyük çelik üretim fabrikasıdır. Gerçekten dev bir kuruluştur.
🚧⚡ İKİ ENGEL
Enerji kaynaklarının azlığı (kömür, petrol, hidroelektrik enerji) ve büyük uzaklıklar, Brezilya ekonomisi ve endüstrisi için iki önemli engel oluşturmaktadır. Haberleşme yolları, kara ve demiryolları, gereksinmeyi karşılayamayacak derecede azdır. Bununla birlikte Brezilya, uçsuz bucaksız topraklarındaki cevherler nedeniyle geleceği parlak bir ülkedir.