«Dev Boylu Sürüngenlerin İmparatorluğu» aşağı yukarı bundan yüz milyon yıl önce son bulmuştu. Tarihi bilinmeyecek kadar eski çağlarda, orman ve bataklıklarda yaşayan Dinozorlar neden yok oldular?
Bilginler, bu anlaşılması güç duruma birçok sebep gösteriyorlar: Bataklık ve göllerin kuruması, yanardağların faaliyete geçmesi, bu dev hayvanların beslendikleri bitkilerin yok olması, kemiricilerin, bu sürüngenlerin yumurtalarını yemesi gibi…
Belki de bu «soğukkanlı» hayvanlar, havaların çok soğuması sonucunda kendilerini iklime uyduramayıp yok oldular.
Dev boylu sürüngenlerin ağırlıkları, geçen yüzyıllar sonunda arttı, bu durum onları yavaş yavaş tembelleştirdi, yiyecek bulmak ve kendilerini savunmaktan zorsundular. Her hareketleri büyük güç sarf etmelerine sebep oluyor, yere düştükleri zaman bir daha kalkamıyorlardı. İşte bütün bu sebeplerden ötürü yavaş yavaş ortadan kalktılar.
Bu çağlarda, balinaların da bulunduğu, taşıllarına (fosillerine) rastlandığından biliniyor. Ama bugünkünden daha küçük boyda olan balinalar, o çağlarda dört ayak üzerinde yürüyen ve bataklıklarda yaşayan memeli kara hayvanıydılar. Dev boylu hayvanların ortadan kalkmasına karşılık balinalar, memeli ve sıcakkanlı oldukları için yaşayabildiler. Ama bir süre sonra bunlar başkalaşarak, bir deniz hayvanı oldular. Yüzgeç biçiminde olan ön ayakları (ön ayak kemiklerinin yapılışı gerçekten bir ön kol ile bilek ve parmakların bulunduğunu gösterir) bu başkalaşmayı ispatlar.
Dev boylu deniz hayvanlarının vücudunu ise, içinde yaşadıkları su kaldırıyordu. Bundan ötürü, kas ve iskeletleri dev boylu kara hayvanlarınınki gibi büyük bir ağırlık kaldırmak için güç sarf etmiyorlardı. Bu sebeple dev boylu deniz hayvanları, çağımıza kadar yaşayabildiler.
🐳 OK BALINA (Balaenoptera musculus)
Balina sözü Yunanca balaenoptera (phalaina = balina ve pteron = kanat, yüzgeç) kelimesinden gelir. Gök Balina, omurgalı hayvanlardan memeliler (mammalia) sınıfının, balinalar (cetacea) takımının, dişsiz balinalar (mysticeti) alt takımına giren çatalkuyruklu balinagiller (balaenopteridae) familyasının bir türüdür.
Gök Balina, günümüzde yaşayan hayvanların en irisidir. Boyu 34.50 m.’ye, ağırlığı da 150 tona ulaşır! Rengi mavidir.
Öbür ölçüleri şöyledir:
- Kuyruğunun uzunluğu: 7 m
- Bir yüzgecinin uzunluğu: 5 m
- Yağının ağırlığı: 30 ton
- Kaslarının ağırlığı: 60 ton
- Kemiklerinin ağırlığı: 25 ton
- Dilinin ağırlığı: 3 ton
- Karaciğerinin ağırlığı: 600 kg
- Midesinin ağırlığı: 500 kg
- Bir omurunun ağırlığı: 250 kg
- Kalbinin ağırlığı: 430 kg
🧬 BALINALAR NİÇİN MEMELİLER SINIFINA GİRER
Balinalar, akciğerleriyle soluk aldıkları, sıcakkanlı oldukları ve yavrularını emzirdiklerinden ötürü memeliler sınıfına girerler. Onların iki çift de ayağı vardır. Arka ayakları oluşmamıştır. Vücutlarında bir çıkıntı yapmazlar.
🌊 BALİNALAR
Omurgalı hayvanlardan Memeliler sınıfının bir takımıdır.
Balinalar, 65 milyon yıldan beri çoğunlukla Okyanusların kuzey bölgelerinde ve kutup denizlerinde yaşarlar. Dişli balinalar ve dişsiz balinalar olmak üzere iki alt takımı vardır.
🦷 AĞZI VE BALİNA ÇUBUKLARI
Dişsiz balinaların ağzı çok büyüktür ama yutakları da tersine çok dardır. Bundan ötürü, tonlarca ağırlıktaki bu hayvanlar sadece küçük balıklarla beslenirler. Dişsiz balinaların ağzında diş yerine «balina çubuğu» adı verilen ve 4–5 m. uzunluğunda bir boynuz maddesi bulunur. İnce ve yassı olan çubuklar, üst çene boyunca iki sıra saçak gibi dizilidir. Sayıları da 400’dür.
Balinalar, bu çubukları süzgeç olarak kullanırlar. Kocaman ağızlarını açarak içine doldurdukları deniz suyunu dışarı atarken sudaki deniz hayvancıkları bu çubuklara takılıp kalırlar.
🌬️ SOLUNUM
Balinalar, memeli oldukları için başlarının üstünde bulunan burun delikleri yoluyla havayı akciğerlerine çekerler. Tabiî bunu da su yüzüne çıkarak yaparlar. İki soluk arasındaki süre yaklaşık olarak 20 dakikadır. Balinalar soluk aldıktan sonra denizin derinliklerine dalarlar, tekrar su yüzüne çıktıklarında ciğerlerindeki pis havayı boşaltırlar. Bu hava ısınmış olduğu için soğukta buharlaşır ve balinaların burnundan su fışkırıyormuş gibi bir görünüş meydana getirir.
🦴 YÜZGEÇLERİ
Balinaların yan tarafındaki çıkıntılara yüzgeç demek doğru bir şey değildir. Gerçekte bunlar, balinaların milyonlarca yıl önce dört ayaklı bir kara hayvanı oldukları çağlardan arta kalan eklemli ön ayaklarıdır. Bu yüzgeçler, balıklardakinin tersine olarak bazı memeli kara hayvanlarının eklemli kemiklerden meydana gelen ön ayakları yapılışındadır.
🐬 BALINALARDAN BİRKAÇ TÜR
- YUNUS BALIĞI (Delphinus delphis): Halk arasında «Yunus Balığı» denirse de gerçekte o, bir memelidir. Boyu 2–3 m.’ye ulaşır. Akıllı ve çok oyuncudur. Ürkektir. Arasıra saatte 60 km.’ye varan bir hızla yüzer. Gemilerin peşinden giderek atılan yemek artıklarını yer. Başlıca besini balıklardır.
- İSPERMEÇET BALİNASI (Physeter catodon): Boyu 20 m. olan bu tür, çoğunlukla sıcak denizlerde yaşar. Başında ispermeçet ve yağ depo ettiği büyük bir boşluk vardır. Barsakları da «amber» ismi verilen bir salgı çıkartır. Bu salgı esans yapımında kullanılır.
- DENİZ DOMUZU (Orcinus orca): Yalnız balinalar takımının değil, bütün deniz hayvanlarının en korkuncudur. Her iki çenesinde testere ağzı gibi bir sıra diş bulunur. Deniz domuzları, soğuk denizlerde sürülerle dolaşırlar ve balinalara saldırırlar. Korkunç dişleriyle bunları parçalayıp yerler. En çok sevdikleri bölüm de balinaların dilleridir.
- DENİZ GERGEDANI (Monodon monoceros): Balinalar takımının en garip hayvanıdır. Erkek deniz gergedanının burnunun ucunda burgu biçimi bir boynuz bulunur. Onun savunma silâhı olan bu boynuzun uzunluğu 3 m.’yi bulur. Deniz gergedanlarının boyu 6 m.’yi bulur. Kuzey Buz Denizi’nde yaşarlar. Eskimolar, bu hayvanları, etinden ve yağından yararlanmak için avlarlar.
🧠 OMURGALARI
Balinaların omurgaları bütün memeliler gibi belden kıvrılabilir, ama sürüngenlerde ve balıklarda olduğu gibi iki yana dalgalanamaz. İskeletleri de memelilere benzer. Kalça kemikleri yoktur. Vücutlarının gerisinde kalıntıları bulunan arka ayakları da oluşmamıştır.
🌀 KUYRUKLARI
Balıkların düşey olan kuyruklarının tersine, balinaların kuyrukları yataydır. Belden kıvrılan omurgalarının ucundaki kuyruklarıyla balinalar su içinde yatay bir dalgalanma ile yüzerler ve düz doğrultuda dalgalı bir çizgi takip ederler.