🇦🇺 Avustralya: İklim, Bitki Örtüsü ve Hayvanlar
Avustralya, çelişkilerle dolu bir kıta: bazı bölgelerinde yılda 4000 mm yağmur yağarken, iç kesimlerde bu miktar sadece 100 mm’ye kadar düşer. Aynı şekilde sıcaklık farkları da dikkat çekicidir: gündüz 30°C’yi aşan hava, gece 2–3°C’ye kadar düşebilir. Bu çeşitlilik, kıtanın coğrafi konumu, şekli ve sıradağlarının etkisiyle oluşur.
🌦️ İklimsel Çeşitlilik: Üç Temel Etken
- Coğrafi Konum: Ekvator ile Oğlak Dönencesi arasında yer alır. Kuzeyde tropikal, güneyde kutup etkili iklim görülür.
- Kıta Şekli: Derin körfezlerden yoksun, girintisiz çıkıntısız yapısı nedeniyle iç kesimler deniz etkisinden uzak kalır.
- Sıradağlar: Doğu ve batı kıyılarındaki dağlar, yağmur bulutlarının iç bölgelere geçmesini engeller. Bu nedenle sahil şeritleri bol yağış alırken iç kesimler kuraktır.
🌱 Bitki Örtüsü: Dört Bölgesel Dağılım
- Kuzey Burnu – Brisbane Arası (Tropikal Ormanlar)
- Ekvatoral muson iklimi
- Palmiye, dev eğrelti otları (Dicksonia antarctica – 8 m), sarmaşıklar
- Güneydoğu ve Güneybatı Kıyıları (Akdeniz İklimi)
- Kış yağışları yoğun
- Ökaliptüs ormanları (150 m’ye kadar), sarokerya, dev eğrelti otları
- Kurak steplerde akasya ve alofit çalılıkları
- İç Bölgeler (Yarı Çöl ve Çöl)
- Tropik savanlar, seyrek ormanlar, buruşuk akasyalar
- Scrubs: dikenli çalılıklar
- Yangın riski yüksek (cam parçası bile yangın başlatabilir)
- Verimli Güneydoğu Şeridi
- Kendi kendine yetişen otlaklar egemen
🐾 Hayvanlar: Endemik ve Efsanevi Türler
Avustralya, milyonlarca yıl önce Güney Asya’dan ayrıldığı için eşsiz hayvan türlerini koruyabilmiştir.
🧬 Temel Gruplar
- Tekdelikliler: Sadece Avustralya’da yaşar (örn. ornitorenk)
- Keseliler: Avustralya ve Güney Amerika’da bulunur (örn. kanguru, koala, keseli sıçan)
🦘 Öne Çıkan Türler
| Tür | Özellik |
|---|---|
| Kanguru | 230’dan fazla tür, kıtanın simgesi |
| Koala | Keseli ayı, okaliptüs yapraklarıyla beslenir |
| Vombat | Kayalara tırmanabilir |
| Keseli Kurt | Soyu tükenmekte, etçil |
| Keseli Köstebek | Toprağı kazıp yaşar |
| Emeu | Devekuşuna benzer, uçamaz |
| Kakapo | Baykuş benzeri kuş |
| Kivi | Kanatsız kuş, Yeni Zelanda’da |
🐦 Kuşlar
- Cennet kuşu, kırmızı papağan, albatros, deniz kartalı, çalıkuşu, baykuş papağanı
- Tropik kuşlar ve yelpazeli palmiye kuşları
🐍 Diğer Türler
- Dingo (yabani köpek), tavşan (göçmenlerle gelmiş), varan, bandikut, uçan opossum, keseli sansar
- Deniz canlıları: köpek balığı, deniz timsahı, dugong, deniz aslanı, balina
🗺️ Harita Özeti
- Yağış Haritası: Babinda (4000 mm), Cairns (2200 mm), Oodnadatta (100 mm)
- Bitki Dağılımı: Tropik ormanlar, savanlar, stepler, çöl çalılıkları, Alp bitkileri
- Coğrafi Kesit: Batı Dağları → McDonnell Dağları → Orta Avustralya → Sıradağlar
Avustralya, doğa çeşitliliğiyle hem bilimsel hem kültürel açıdan eşsiz bir kıtadır.