🌋 Yanardağlar ve Volkanik Bölgeler
🧨 Giulia Adası Olayı
2 Temmuz 1831 tarihinde Sicilya Adası’nın güneybatısındaki Pantelleria Adası açıklarında deniz kaynamaya başladı. Şiddetli kükürt kokusu yayıldı, koyu renkli dumanlar yükseldi ve milyonlarca ölü balık deniz yüzeyine çıktı. Balıkçılar korku içinde limanlara sığındı. Birkaç gün sonra denizden bir krater yükseldi: Akdeniz’de yeni bir volkanik ada oluşmuştu. Temmuz ayında ortaya çıktığı için ona “Giulia” adı verildi. Ancak bu ada altı ay sonra deniz altına gömülerek kayboldu.
🌋 Akdeniz’de Volkanik Faaliyetler
Giulia Adası olayı, Akdeniz’de milyonlarca yıl boyunca meydana gelen sayısız volkanik olaylardan sadece biridir. Akdeniz, Avrupa’nın en volkanik bölgesidir. İtalya Yarımadası’nda hâlâ etkin olan birçok yanardağ bulunur. Boraks püskürmeleri, kükürt ve sıcak su kaynakları gibi volkanik karakterli olaylar sık görülür.
🇮🇹 İtalya Neden “Yanardağlar Ülkesi”dir?
İtalya Yarımadası, yeryüzündeki en genç kara parçalarından biridir. Jeolojik olarak henüz sağlam temellere oturmamıştır. Bu nedenle yer kaymaları, toprak oturmaları, çatlamalar ve yanardağ patlamaları sıkça görülür. Binlerce yıl boyunca birçok can kaybına ve şehirlerin yok olmasına yol açan volkanik olaylar yaşanmıştır.
📍 Avrupa’daki Volkanların Dağılımı
Avrupa’da sönmüş ve etkin yanardağlar haritalarda gösterilmiştir. İtalya’da Amiata, Vico, Vulture, Epomeo, Stromboli, Vulcano ve Etna gibi volkanlar yer alır. Etna (3.880 m) Sicilya’daki en büyük ve aktif yanardağdır.
🇹🇷 Türkiye’deki Volkanlar
Türkiye’de günümüzde lav püskürten yanardağ yoktur. Ancak 15. yüzyıla kadar etkin olan ve daha önceleri lav püskürtmüş sönmüş yanardağların sayısı 10’dan fazladır:
- Ağrı Dağı (5.165 m): Türkiye’nin en yüksek dağı. Dördüncü Jeolojik Zamanda oluşmuş, lav çıkarmıştır. Tepe kısmı daimi karlarla kaplıdır. Görünüşü olağanüstü güzeldir.
- Nemrut Dağı (3.050 m): Van Gölü’nün batısında yer alır. 1441 yılında son kez püskürmüştür. Türkiye’nin en büyük krater gölü olan Nemrut Gölü (13 km2) bu dağdadır.
- Süphan Dağı (4.434 m): Van Gölü’nün kuzeyindedir. Zirvesinde “Kırklar” adlı küçük bir krater gölü vardır.
- Tendürek Dağı (3.542 m): Van Gölü’nün kuzeydoğusunda yer alır. 15. yüzyılda Nemrut ile birlikte püskürmüştür.
- Aladağ: Van Gölü çevresinde yer alır.
- Karacadağ: Diyarbakır ve Konya’da iki ayrı volkan konisi. Diyarbakır’daki lav akıntısı Dicle Vadisi’ne ulaşmıştır.
- Erciyes Dağı (3.916 m): İç Anadolu’nun en yüksek zirvesidir. Buzul aşınımı ve parazit konilerle şekillenmiştir.
- Hasandağı (3.258 m): Küçük ve büyük olmak üzere iki koniden oluşur. Lav ve volkanik tüflerle şekillenmiştir.
🌋 Avrupa’daki Diğer Volkanlar
- İslanda: Hekla (1.447 m) en büyük yanardağdır. Sürekli lav ve gaz bulutları çıkarır. Gayzerleriyle tanınır.
- Fransa: Masif Santral bölgesinde Arverne havzasında çok sayıda sönmüş yanardağ bulunur. En büyükleri: Puy de Sancy (1.886 m) ve Puy de Dome (1.465 m).
- Yunanistan: Santorin Adası, Girit’in kuzeyindedir. Volkanın ağzı denizle dolmuş bir körfezde ikinci bir ada gibi yükselir.