Asya dağları Himalayalar ve Tibet Platosu gibi sistemlerle nasıl oluştu? Dünya’nın en yüksek zirvesi Everest’e ev sahipliği yapan Asya dağları, Hint Okyanusu’ndan gelen muson rüzgârlarını engelleyerek kıtasal su döngüsünü ve iklimi nasıl etkiler?
🏔️ ASYA DAĞLARI
Asya, Dünya’nın en büyük, en yüksek ve jeolojik olarak en karmaşık dağ sistemlerine ev sahipliği yapar. Kıtadaki dağlar, iklimi, nüfus dağılımını ve kıtasal su döngüsünü kökten etkiler.
Himalayalar ve Tibet Platosu
- Himalaya Sıradağları: Güney ve Orta Asya arasında uzanan, dünyanın en yüksek sıradağ sistemidir. Hindistan-Avustralya Plakası’nın Avrasya Plakası ile çarpışması sonucu oluşmuştur ve halen yükselmeye devam etmektedir.
- Zirveler: Dünyanın en yüksek zirvesi olan Everest Dağı (Chomolungma), K2 ve Kanchenjunga dâhil olmak üzere 8.000 metreyi aşan birçok zirveye ev sahipliği yapar.
- Tibet Platosu: “Dünyanın Çatısı” olarak bilinen bu yüksek plato, Himalayalar’ın hemen kuzeyinde yer alır. Ortalama yüksekliği 4.500 metrenin üzerindedir ve birçok büyük Asya nehrinin (Yangtze, Sarı Nehir, İndus, Mekong) kaynağıdır.
Diğer Önemli Sıradağlar
- Karakurum: Himalaya’nın kuzeybatısında yer alır ve K2 (dünyanın en yüksek ikinci dağı) gibi tehlikeli zirveleri içerir.
- Pamir Dağları: Orta Asya’da, “Dünyanın Düğümü” olarak bilinen bölgedir, çünkü birçok büyük sıradağ (Himalayalar, Karakurum, Hindukuş, Tian Shan) burada birleşir.
- Tian Shan (Tanrı Dağları): Orta Asya’da, Çin ve Kırgızistan sınırlarında yer alan büyük bir sıradağdır.
- Ural Dağları: Geleneksel olarak Avrupa ve Asya kıtalarını ayıran, Rusya’da kuzeyden güneye uzanan, nispeten daha yaşlı ve alçak bir sıradağdır.
Dağların Etkisi
- İklim: Asya dağları, Hint Okyanusu’ndan gelen nemli yaz muson rüzgârlarını engeller. Bu, Güney Asya’da yoğun yağışa neden olurken, Himalayalar’ın kuzeyinde (Tibet ve Çin) şiddetli kuraklığa yol açar.
- Biyolojik Çeşitlilik: Farklı rakım ve iklim bölgeleri, zengin ve benzersiz biyolojik çeşitliliğe sahip ekosistemler yaratır.