Mezopotamya ve Sümerler

🏛️ Mezopotamya’da İlk Uygarlık Yeryüzündeki ilk büyük uygarlık yapıları M.Ö. 3600 yıllarında Mezopotamya’da Sümerler tarafından kurulmuştur. Arkeolojik kazılar, İsa’nın doğumundan önce Mezopotamya’da ileri ve uygar bir toplumun yaşadığını ortaya koymuştur. Sümerler: Çivi yazısını icat ettiler. Pişmiş tuğladan ilk evleri yaptılar. Bataklıkları kuruttular, toprakları kanallarla suladılar. İlk tarım araçlarıyla toprağı işleyip ürün aldılar. Mezopotamya yaklaşık 3600 yıl boyunca zengin ve güçlü devletlerin merkezi olmuştur. 🌊 İki Irmak Arasındaki Topraklar Mezopotamya, Asya’nın güneybatısında Fırat ve Dicle…

Koku alma duyusu

👃 Koku Alma Duyusunun Tarihsel Gözlemi Alman biyolog Alexandre Humbolt, 1799–1804 yılları arasında Güney Amerika’da yaptığı keşiflerde Peru’lu yerlilerin avlanırken hayvan izlerini koklayarak bulduklarını gözlemlemiştir. Bu olay, insanın koku alma duyusunun zamanla körelmiş olduğunu gösterir. Uygar insan, görme ve işitme gibi duyularını daha çok kullanır, koku alma duyusuna fazla ihtiyaç duymaz. Oysa eski çağlarda hayatta kalmak için bu duyunun çok gelişmiş olması gerekirdi. 🧠 Koku Duyusu Organının Yapısı Koku alma organı dört ana bölümden oluşur: Burun: Yüzün…

Virüsler

🧬 Virüslerin Keşfi ve Tanımı 19. yüzyılın ortalarında Louis Pasteur, birçok bulaşıcı hastalığın bakterilerden kaynaklandığını ispatladı. Ancak bazı hastalıklarda mikroskopla bakıldığında bakteri görülmüyor, hastalık ilerlemeye devam ediyordu. Bu durum, mikroskopla görülemeyecek kadar küçük canlıların varlığını düşündürdü. Bu mikroorganizmalar porselen süzgeçlerden bile geçebildiği için “filtrabl virüs” olarak adlandırıldılar. Daha sonra ultraviyole filtreler ve elektronik mikroskoplar sayesinde virüslerin büyüklükleri ve yapıları incelenebildi. 🔬 Virüs Yapısı ve Özellikleri Şekilleri oval veya yuvarlaktır. Büyüklükleri 10–300 milimikron arasında değişir (1 milimikron = 1 milimetrenin…

Özgül ağırlık

⚖️ Özgül Ağırlık Nedir? Özgül ağırlık, bir maddenin belirli hacimdeki ağırlığının, aynı hacimde ve 4°C sıcaklıktaki suyun ağırlığına oranıdır. Bu oran, maddenin yoğunluğunu ifade eder ve “bağıl yoğunluk” olarak da adlandırılır. Örnek: 1 kg kurşun bir sigara paketine sığarken, 1 kg kuştüyü bir yastığı doldurur. Bu fark, kurşunun kuştüyünden daha yoğun olduğunu gösterir. 🌡️ Ölçüm Koşulları Suyun özgül ağırlığı 4°C’de 1 kabul edilir. Cıva için en uygun ölçüm sıcaklığı 15°C’dir. Bu sıcaklıkta 1 litre cıva 13.558 kg…

Çiy – Kırağı – Don

💧 Çiy Nedir? Çiy, gece boyunca soğuyan yüzeylere (toprak, taş, bitki yaprakları) temas eden su buharının yoğunlaşarak su damlacıkları oluşturmasıdır. Bu damlacıklar sabah erken saatlerde yapraklarda, taşlarda ve toprakta ıslaklık olarak hissedilir. Gündüz: Sıcaklık nedeniyle su buharlaşır, bitkiler terler. Gece: Toprak ve yüzeyler soğur, buhar yoğunlaşır. Sonuç: Damlacıklar oluşur, havada asılı kalmaz, yüzeye yapışır. Sürekli tabaka oluşmaz çünkü yaprakların üstderi tabakası (kütikül) buna izin vermez. Ortalama olarak gecede 1 m2 alanda 0.3 mm su birikir, bunun sonucu olarak yılda…

Yer kabuğundaki elemanlar

🌍 Yer Kabuğu Nedir? Yer kabuğu, yeryüzünden aşağıya doğru yaklaşık 16 km kalınlığındaki katmandır. Atmosfer ise yukarıya doğru 500 km’ye kadar uzanır. Bu iki katman birlikte “çevre dünyamız” olarak adlandırılır. İnsanların ulaşabildiği derinlikler ve yükseklikler bu sınırlı bölgededir. 🧪 Yer Kabuğundaki Kimyasal Elemanlar Dünya yüzeyinde en çok bulunan ve kullanılan kimyasal elemanlar yer kabuğunun %99,045’ini oluşturur. Geri kalan yaklaşık 70 eleman ise sadece %0,955 oranındadır. Eleman Yüzde (%) Eleman Yüzde (%) Eleman Yüzde (%) Oksijen 49,2 Potasyum 2…

Nikel ve Krom

🔩 Özel Çeliklerde Nikel ve Krom’un Rolü Günümüz ağır sanayisinde kullanılan yüksek nitelikli çelikler, aşınmaya ve mekanik etkilere karşı dirençlidir. Bu üstün özellikleri sağlayan başlıca metaller nikel ve kromdur. Bu iki metal yalnızca çelik üretiminde değil, kimya, elektrik, makine ve yardımcı endüstrilerde de yaygın olarak kullanılır. 🧪 Nikel 1751’de İsveçli kimyacı A.F. Cronstedt tarafından keşfedildi. 1885’te dünya üretimi 500 ton iken bugün 200.000 tonu aşmıştır. M.Ö. 3000’de Çinliler nikel filizlerinden silah, şamdan, kutu…

Zambakgiller

🌍 Doğal Ortamlarda Zambakgiller Zambakgiller, İran çöllerinden Japon dağlarına, Alplerin otlaklarına kadar birçok bölgede ilkbahar yağmurlarıyla birlikte canlanır. Çiçek açma ve tohum üretme dönemleri kurak yaz aylarıyla sona erer. Yapraklar besinlerini köklere gönderip sararır, kökler ise bir sonraki yıl için hazırlanır. Zambakgiller, insanlar tarafından özenle yetiştirilir. Bu familya, süs bitkileri dışında besin, ilaç ve giyecek hammaddesi olarak da kullanılır. 🌳 Ağaçsı Zambakgiller Dracaena Draco (Yalancı Kardeş Kanı Ağacı) Ağaçsı zambakgillerin tek türüdür. 6000 yıldır yaşamaktadır, dünyanın en yaşlı ağacı olabilir…

Havagazı

🔥 Havagazı Nedir? Havagazı, taş kömürünün kuru damıtılmasıyla elde edilen, renksiz ve tutuştuğunda mavi alevle yanan bir yakıt gazıdır. Mutfaklarda yemek pişirme, banyolarda sıcak su sağlama ve ısıtma gibi günlük ihtiyaçlarda kullanılır. Ayrıca birçok endüstri kolunda da yakıt olarak değerlendirilir. 1959 yılında Türkiye’de 83 milyon m3 havagazı tüketilmiştir. 🏭 Elde Edilişi Taş kömürü önce kırma makinelerinde ufalanır. Depolarda biriktirilir, fırınlara huni biçimli kömürlüklerle beslenir. Fırınlarda 1000–1200°C’ye kadar ısıtılır. Düşey fırınlar sürekli çalışabilirken, yatay fırınlar 12 saatte bir…

Zatürre (Pnömoni)

🦠 Genel Bilgiler Zatürree, tıp dilinde pnömoni olarak adlandırılır. Geçmişte ölümcül olan bu hastalık, günümüzde antibiyotik ve sülfamitler sayesinde kontrol altına alınmıştır. Ancak hâlâ yaşlılar ve küçük çocuklar için ciddi bir tehditoluşturmaktadır. 🔬 Zatürree Türleri Zatürree, mikropların türüne veya akciğerde yerleştikleri bölgeye göre sınıflandırılır. Mikrop Türlerine Göre: Pnömokok Streptokok Stafilokok Friedlander basili Enfluenza Verem Virüs zatürreeleri Yerleşim Bölgesine Göre: Lob zatürreesi Kesecik zatürreesi (Bronko-pnömoni) Soluk borusu zatürreesi Hipostatik zatürree 🫁 Lob Zatürreesi Akciğerin bir veya birkaç lobunu etkiler. M…